فقه عبادات

بیان شیوه نمازخواندن پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم است. کتاب حاضر، یکی از بهترین و صحیح‌ترین کتاب‌ها در مورد نماز پیامبر خداست، زیرا مؤلف بدون تعصب به مذهب خاصی، سنت پیامبر را از خلال مهم‌ترین کتب حدیثی جمع‌آوری کرده است. وی در آغاز، سخنان ائمه حدیث (رحمهم الله) را در پیروی از سنت صحیح و ترک سخنان مخالف با حدیث نقل می‌کند و آنگاه، یکایکِ بخش‌های نماز را با استفاده از شیوه پیامبر اکرم آموزش داده و اعمال مستحب در هر بخش را بیان می‌کند.

بیان سخنانِ گُهربار، ارشاداتِ حکیمانه و احوالِ پیامبر رحمت و مهربانی -محمد مصطفی در طی سفرهای حجِ ایشان می‌باشد. این اثر، در شرحِ توأمان سیرة رسول اکرم و احکام حج، سبک و سیاق جدیدی را برگزیده است؛ زیرا علاوه بر وثاقت احادیث و اخبار نقل شده درباره آن حضرت، جوانب پنهان و غیر مشهوری از حج‌کردنِ آن بزرگوار را منعکس می‌سازد که شاید بسیاری از مسلمانان از آن آگاهی نداشته باشند. نویسنده در این اثر کوشیده است تا عادت‌ها، رفتار و ویژگی‌های فردی و اخلاقی پیامبر را در این سفر معنوی بیان کند تا الگویی تمام عیار برای پیروان ایشان باشد، تا علاوه بر تبعیت فقهی و عملی از رسول اکرم، اخلاق حسنة ایشان را نیز سرلوحة زندگی و عبادات خود قرار دهند. لذا این کتاب، بیش از آن که یک مرجعِ فقهی و رساله عملی باشد، درسنامه‌ای اخلاقی است. فصل نخست، شرح راز و نیاز و مناجات پیامبر است با خدای تعالی و بیان حالات معنوی و روحانی ایشان در حج است. فصل دوم، ذکرِ رفتار پیامبر است با خانواده ونزدیکانشان در سفر حج و چگونگی آموزش احکام و اعمال حج به آنان و توصیه‌ها و تذکراتی که به آنان می‌دادند. فصل پایانی کتاب به نحوة سلوکِ پیامبر با امت اسلام و تعالیم و فتاوی و نصایح عمومیِ ایشان اختصاص دارد.

راهنمایی احکام حج و عمره است که با بهره‌گیری از آیات قرآن و احادیث نبوی با عبارات واضح و آسان به همراه تصویر به طور مشروح بیان شده است. این اثر ،که به سفارش وزارت شئون اسلامی عربستان تألیف شده است، به کلیه پرسش‌ها و شبهات حُجاج در زمینه زیارت بیت الله الحرام پاسخ گفته و با بیانی فصیح و ساده، آداب روزانه حج و عمره را شرح می‌دهد. کتاب، با مقدمات لازم و آداب سفر آغاز شده و اعمالی را که زائر باید پیش از عزیمت انجام دهد، بیان می‌کند، در ادامه، اعمال قبل و ضمن احرام را بازگو کرده و میقات پنجگانه احرام را معرفی می‌کند. محظورات و مباهات احرام و معرفی انواع حج و وظایف جداگانه‌ای که بر هر یک مرتّب است، مباحثی است که در ادامه می‌آید. کیفیت و شرایط طواف، اعمال صفا و مروه، اعمال روز هشتم (روز تروید) و روز نهم (روز عرفه) و اشتباهات رایج حجاج در انجام اعمال، موضوع فصل‌های بعد کتاب است. مؤلف در ادامه، اعمال منی و روز عید قربان و کیفیت جمرات را تشریح کرده و شرایط طواف افاضه را بازگو می‌نماید. دیگر موضوعات کتاب عبارتند از: اعمال روزهای تشریق، کیفیت طواف وداع، ارکان و واجبات حج، احکام ویژه بانوان، چگونگی زیارت مسجد النبی و معرفی ادعیه مناسب برای حج.

به معرفی 20 مورد از مبطلات حدید روزه اختصاص دارد که در کتب فقهی قدیمی بدانها اشاره‌ای نشده است. نویسنده با اشاره به اختراع دستگاه‌ها، داروها و پدیده‌های نوظهور در زندگی بشر، برخی از آنها را که شبهة مبطل‌بودن را داراست با مجتهدین طراز اول عربستان در میان گذاشته و اقوال مخالف و موافق آنان را در این اثر تدوین نموده است. همچنین نظر مجتهدین متقدم اهل سنت را درباره مصادیقی که مشابه این موارد بوده‌اند ذکر می‌کند. ایشان در استدلال‌های خود آیات قرآن و احادیث شریف نبوی را نیز لحاظ کرده‌اند. از جمله این مبطلات می‌توان به کپسول تنگی نفس، قطره‌های گوش و بینی و چشم، ترزیق، آزمایش خون و شیاف اشاره نمود.

بیان فلسفه روزه در اسلام و احکام مرتبط با آن بر طبق مذهب امام شافعی است. نویسنده در آغاز، حکمت و فواید روحی و طبی روزه را بیان کرده و در ادامه، به سنت‌های روزه‌داری و مکروهات و مستحبات آن می‌پردازد. سپس روزه‌های مکروه و حرام را معرفی نموده و علت قداست ماه مبارک رمضان و ویژگی‌های منحصر بفرد این ماه عزیز را برمی‌شمارد. بخش پایانی کتاب، به شرح مسایل مربوط به زکات فطر و احکام آن اختصاص دارد.

رساله کوتاهی در مورد فلسفه پرداخته زکات و برکات آن برای جامعه اسلامی است. نویسنده با استفاده از آیات هدایتگر قرآن، دلایل وجوب پرداخت زکات برای مسلمانان را توضیح داده و زکات را دارای فواید دینی، تربیتی و اجتماعی متعددی می‌داند. وی در فصل‌های بعد، هریک از فواید زکات را به تفکیک بیان کرده و در پایان به پرسش‌های رایج در این باره پاسخ می‌گوید.

بیان فضایل و شأن شهر مبارک مکه و برخی از احکام اقامت یا سکونت در آن است. نویسنده در فصل نخست و به نقل از حضرت ختمی مرتبت، 12 مورد از فضایلی و ارزش‌های این شهر مقدس را بیان می‌کند. و برخی از احکام ورود و اقامت در آن را بازگو می‌نماید. در ادامه به توصیف ارزش‌های متعدد حجر الاسود، رکن یمانی، حجر، مقام ابراهیم، زمزم، عرفات و منا می‌پردازد. در فصل پایانی، بایدها و نبایدهایی را بیان می‌کند که موظفیم در تجلیل این شهر بدانها پایبند باشیم.

بیان دلایل وجوب نماز جماعت و جمعه و ترغیب مسلمانان به شرکت در آنهاست. نویسنده در این اثر با بهره‌گیری از آیات قرآن و روایات متعدد نبوی، وجوب شرکت در نماز جماعت مساجد را به اثبات می‌رساند. وی بدین منظور، روایاتی از صحابه کرام، تابعیه و ائمه مذاهب اربعه درباره وجوب شرکت در نماز جماعت ارائه می‌دهد. در بخش بعد، واجب‌ بودن نماز جمعه را ثابت کرده و مجازات کسی را که از حضور در آن امتناع می‌کند، بیان می‌کند.

باب اول: فتواهايي در احتضار. باب دوم: فتاوايي در غسل و كفن نمودن ميت. باب سوم: فتاوايي در نماز بر مرده. باب چهارم: فتاوايي در دفن و توابع آن. باب پنجم: فتاوايي در زيارت و توابع آن. باب ششم: فتاوايي در تعزيه. باب هفتم: فتاوايي در مخصوص به زني كه شوهرش مرده باشد.

رسول اكرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند:از من بياموزيد مناسك و راهنماى حج خود را يعنى از امورى كه من آن را انجام می‏دهم در حج خود از اقوال، افعال، كردار و چگونگى آن؛ پس آنرا از من یاد بگيريد و آنرا حفظ كنيد و به آن عمل كنيد و آنرا به مردم بياموزيد.

بیان احکام و شرایطِ حج و عمره و آداب مرتبط با هریک از آنهاست. کتاب با بیان فضیلت حج و عمره به نقل از قرآن کریم و روایات پیامبر شریف اسلام آغاز می‌شود. احکام حج و شروط قبول آن و بیانِ انواع نَسک‌ها (نسک تمتع، نسک قرآن و نسکِ اِفراد) مطالبی است که در ادامه می‌آید.