وتاره‌كان

رِه‌مه‌زان مانگى رِه‌حمه‌ت وبه‌زه‌یی په‌روه‌ردگاره‌ بۆ مرۆڤایه‌تى ،مانگێكه‌ ره‌حمه‌ت تیایدا فراوانتره‌و به‌ڵێنێكى زۆرى له‌سه‌ر دراوه‌ ،ده‌روازه‌ى زیاترى ره‌خساندوه‌ بۆ ته‌وبه‌كردن وپه‌شیمان بونه‌وه‌ له‌كرداره‌كانى رِابردوو،به‌وه‌ى ئه‌گه‌ر مرۆڤیك مانگى رِه‌مه‌زانى به‌عیباده‌ت زیندووكرده‌وه‌ ورِۆژانه‌ى به‌زیكرو یادى په‌روه‌ردگار به‌رِێ كرد و چاوه‌رِێى ئه‌جرو پاداشتى له‌خواوه‌ندى میهره‌بان كرد، ئه‌وا خواى گه‌وره‌ له‌گوناهى رِابردووى خۆش ده‌بێت...

موعەللای كوڕی فەضل دەڵێت پێشینەكان (صەحابە و تابیعییەكان) لە شەش مانگی بەر لە هاتنی ڕەمەزان لە خوا دەپاڕانەوە كە خوای گەورە بیانگەیەنێتە مانگی ڕەمەزان، وە لەپاش هاتنی ڕەمەزانیش شەش مانگ دەپاڕانەوە لەخوا كە پەرستنی ئەو مانگەیان لی وەربگرێت.

زۆرێك لە خەڵكی ئەم زەمانە ڕێز لە خوای مەزن ناگرن، بە شەو و ڕۆژ بە جۆرەها تاوان و سەرپێچی ڕوبەڕوی خوای مەزن دەوەستنەوە، تەنانەت هەندێكیان زۆر بە كەم تەماشای تاوان دەكات، هەندێك خراپە هەر بە تاوان نازانێت...

خۆشه‌ویستان له‌ باره‌ی گرنگی یاد وذیكری خوای گه‌وره‌وه‌، شێخ الإسلام ابن تيمية (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت) ئه‌ڵێت: یادى خواى گه‌وره‌ بۆ دڵان وه‌ك ئاو وایه‌ بۆ ماسیه‌كان، ده‌ى كه‌واته‌ ئه‌بێت حاڵى ماسى چۆن بێت كه‌ بێ ئاو بێت؟!

ئه‌م ووتاره‌ باسی چیرۆكی دوو پیاو ده‌كات كه‌ له‌سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ر موسا ( علیه السلام ) باسی نه‌ژادو ڕه‌چه‌ڵه‌كی خۆیان كردوه‌...

خوای گه‌وره‌ له‌زۆربه‌ی ئایه‌ته‌كانی قورئانی پیرۆزدا باوه‌ڕداران هانده‌دات كه‌ له‌پێناوی زاتی هه‌ق ته‌عالای ئه‌ودا ماڵ و سامانیان ببه‌خشن وده‌ست نوقاو وڕه‌زیل و پیسكه‌ نه‌بن و یارمه‌تی هه‌ژاران و لێقه‌وماوان بده‌ن وبه ‌به‌خشینی ماڵ وسامانیان خۆیان له‌ دۆزه‌خ بپارێزن و به‌هه‌شتی نه‌بڕاوه‌ی پێ‌ به‌ده‌ستبهێنن...

زانایان و پێشینانی ئومه‌تی ئیسلام چه‌ند پێناسه‌یه‌كیان كردوه‌ بۆ ( زوهــد ) كه‌ هه‌موویان له‌ ته‌وه‌ره‌یه‌كی هاوبه‌شدا ده‌خولێنه‌وه‌ كه‌ ئه‌ویش بریتیه‌ له‌ : دونیا نه‌ویستی و دڵ په‌یوه‌ست نه‌بوون پێوه‌ی... خوێنه‌ری به‌ڕێز: له‌م بابه‌ته‌ ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌ بخوێنه‌ره‌وه‌: - زوهــد و دونیا نه‌ویستی له‌ قورئانی پیرۆزدا... - ‌زوهـد ودونیا نه‌ویستی له‌ فه‌رمووده‌كاندا... - هه‌قیقه‌ت و ڕاستی زوهـد و دونیا نه‌ویستی...‌ - گرنگی زوهــد و دونیا نه‌ویستی...

چه‌ند كاروكرده‌وه‌یه‌كی حه‌سه‌ن وچاكه‌ هه‌یه‌ له‌فه‌رمووده‌ سه‌حیحه‌كاندا ده‌ست نیشان كراون كه‌ ده‌بن به‌هۆی كه‌فاره‌ت و سڕینه‌وه‌ی تاوان و گوناهه‌كانی به‌‌نی ئاده‌م،خوای گه‌وره‌ یارمه‌تیده‌رمان بێت ئاماژه‌ به‌ژماره‌یه‌ك له‌و كرده‌وه‌ چاكانه‌ ده‌كه‌ین...

یه‌كێك له‌و بابه‌تانه‌ی كه‌ ماوه‌یه‌كه‌ باس وخواستی هاتووه‌ته‌ سه‌ر ڕووپه‌ڕی سایت و ڕۆژنامه‌ وگۆڤاره‌كان ولێره‌ وله‌وێ باسی لێ ده‌كرێت، مه‌سئه‌له‌ی گرێبه‌ست وكۆمپانیاكانی دڵنیایی بازرگانی یه‌ ، كه‌زۆربه‌ی زۆری یاسا وڕێساكانی ووڵاتانی پێشكه‌توو باسیان لێوه‌ كردووه‌ وكۆمه‌ڵێك له‌ لێكۆڵه‌ره‌وانیش ئه‌سپی خۆیانیان تێدا تاووداوه‌ وله‌م بواره‌دا باسی زۆریان نووسیوه‌ و له‌ڕاستیشدا جیاوازیان له‌نێواندا دروست بووه‌، بۆیه‌ منیش حه‌زم كرد پوخته‌یه‌ك له‌م باره‌یه‌وه‌ له‌چه‌ند خاڵێكدا بخه‌مه‌ به‌رده‌م ئێوه‌ی به‌ڕێز .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ پوخته‌ی ته‌فسیری كۆمه‌ڵه‌ ئایه‌تێك ده‌رباره‌ی ( استغفار ) هاتوون...

وەسوەسە : بریتییە لە هەندێك ختورەی خراپ كە شەیتان دەیخاتە نێو دڵی نەوەكانی ئادەمەوە... وە بە دڵنیاییەوە وەسوەسە كردن زاڵ بووە بەسەر هەندێك لەو دەروون لاواز و بێدەسەڵاتانەدا هەتاوەكو هەندێك لە خەڵكی بیر لە خۆكوشتن دەكاتەوە بەهۆی ئەو دڵتەنگی و بێتاقەتی وخەمبارییەی كە لە ناخی خۆیدا هەستی پێدەكات وە لەوانەیە هەندێك لەو وەسوەسانەی توشی بووە عقوبە و تۆڵە سەندنەوەیەك بێت لەلایەن خوای گەورەوە.

مه‌به‌ستمان له‌ كرده‌وه‌كانى دڵ ئه‌وانه‌یه‌ كه‌ سه‌رچاوه‌كه‌یان دڵه‌ و په‌یوه‌ندییان به‌ دڵه‌وه‌ هه‌یه‌، گه‌وره‌ترینیشیان باوه‌رِهێنانه‌ به‌ خوداى گه‌وره‌ كه‌ له‌ دڵدایه‌و باوه‌رِهێنان ملكه‌چی و دان پێدانان به‌شێكن له‌و باوه‌رِه‌، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌م خۆشه‌ویستیی خودا كه‌ له‌ دڵى به‌نده‌دا دروست ده‌بێت هه‌روه‌ها ترس و ره‌جا، گه‌رِانه‌وه ‌و پشت به‌ستن، ئارامگرتن ویه‌قین وخشوع وچه‌نده‌هاى تر...

قورئان کەلامی خوایە، فەزڵ و گەورەیی قورئان لە بەرامبەر قسە وکەلامی خەڵکی تردا وەک فەزڵ و گەورەیی خوا وایە لە بەرانبەر دروستکراوەکانیدا، باشترین ووتەیەکیش لەزمان بێتەدەر ئەوەیە کەقورئانی پێ بخوێنرێت.

ئەم سورەتە ناونراوە (فاتحة الکتاب) لەبەر ئەوەی قورئانی پیرۆز بەم سورەتە دەست پێ دەکات ولەگەڵ ئەوەشدا ئەو کەسەی قورئان دەنوسێتەوە سەرەتا بەم سورەتە دەست پێ دەکات، خوێندنی قورئانی پیرۆزیش هەر بەم سورەتە دەست پێ دەکات،ئەمەش مانای ئەوە نی یە کە ( سوره‌تی الفاتحة) یەکەم جار دابەزیبێت بۆ پێغەمبەری ئازیز ( صلی الله علیه وسلم ).

التورق له‌ زاراوه‌ی فیقهی ئیسلامیدا: بریتی یه‌ له‌وه‌ی كه‌سێك به‌قه‌رز كاڵایه‌ك بكڕێت پاشان به‌كاش ونه‌قد به‌كه‌متر بیفرۆشێته‌وه‌ به‌كه‌سێكی تری جگه‌ له‌فرۆشیاره‌كه‌ی یه‌كه‌مجاری...

به‌رده‌وام بوون و جێگیربوون له‌ سه‌ر ئیمان پێویستیه‌كی هه‌ره‌ گرنگی ئێمه‌ی موسوڵمانه‌... گومان له‌وه‌دا نیه‌ كه‌ موسوڵمانانی ئێستا پێویستیان به‌ هۆكاره‌كانی به‌رده‌وام بوون له‌سه‌ر ئیمان و جێگیربوون و به‌هێزكردنی ئیمانیان زۆر پێویستره‌ له‌موسوڵمانانی پێشین، وه‌ هه‌وڵیش بۆئه‌و مه‌به‌سته‌ ده‌بێت گه‌وره‌تر و زیاتر بێت.

زۆربه‌ی‌ سه‌رچاوه‌كان ئه‌ڵێن ئه‌م ڕۆژه‌ ( نه‌ورۆز ) سه‌ره‌تای‌ سه‌رهه‌ڵدانی‌ ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵانی‌ ( 4700 - 270 ) پێش زاین . واته‌ پێش دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ (ماد) به‌ چه‌ن هه‌زار ساڵێك . وه‌ نه‌ورۆز سه‌ره‌تا به‌ناوی‌ (شم النسیم) ناسراو بووه‌، بنچینه‌ی‌ ئه‌م وشه‌یه‌ (شمو)ی‌ فیرعه‌ونیه‌ كه‌ وشه‌یه‌كی‌ هیرۆگلیفیه‌ ولای‌ دێرینه‌كان ئاماژه‌ی‌ پێ ده‌كرێت بۆ سه‌ره‌تای‌ دروست بوونی‌ ژیان...

خۆشه‌ویستان له‌م بابه‌ته‌ماندا هه‌وڵ ده‌ده‌ین به‌پێی توانا ڕای ئه‌و زانایانه‌ بخیه‌نه‌ڕوو سه‌باره‌ت به‌حوكمی شه‌رعی پێشه‌كی وه‌رگرتن له‌كڕین وفرشتندا ( بیع العربون ) وپاشان ڕای په‌سه‌ندیش به‌ئێوه‌ی ئازیز ئاشنا بكه‌ین . العربون : له‌زمانی عه‌ره‌بیدا به‌ مانای " هو ما عقد به البيع من الثّمن " ئه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ له‌نرخ كه‌ كڕین وفرۆشتنی پێ گرێ ده‌درێت داده‌مه‌زرێت .

برای لاوم باش بزانه‌ كه‌ تۆ كاتێك خۆت له‌ شته‌ قه‌ده‌غه‌كراوه‌كان ده‌گریته‌وه‌ و ئه‌ندامه‌كانی له‌شت له‌ كرده‌وه‌ی خراپ ده‌پارێزیت ئه‌وا به‌ویستى خوا له‌وكه‌سانه‌ ده‌بیت كه‌ پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله عليه وسلم په‌یمانى به‌هه‌شتى پێداون و بۆى مسۆگه‌ر كردوون...

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی یه‌كێك له‌و ناز ونیعمه‌تانه‌ ده‌كات كه‌ خوای گه‌وره‌ بۆ به‌هه‌شتیكانی ئاماده‌ كردوه‌...