نوسینگه‌ی ( ره‌بوه‌ی ) هه‌ره‌وه‌زیی بۆ بانگه‌واز و وشیاركردنه‌وه‌ی ڕه‌وه‌نده‌كان له‌ شاری ڕیاز - په‌رتوكه‌كان

ئه‌م په‌رتوكه‌ به‌ زمانی كوردیه‌( كرمانجی ) باسی زانستی ته‌وحید ده‌كات به‌ شێوه‌یه‌كی كورت و ئاسان، وه‌ گومانی تێدانیه‌ كه‌ بیروباوه‌ری ئیسلامی گرنگی خۆی هه‌یه‌ لای موسڵمانان، بۆیه‌ شاره‌زایوون ده‌رباره‌ی ئه‌و زانسته‌ له‌ پێشه‌وه‌ی زانسته‌كانی تره‌وه‌ دێت.

دوای ئه‌وه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ ئاده‌می دروستكرد، تاكه‌ په‌یامێكی ڕه‌سه‌ن به‌درێژایی مێژوو كه‌ ئاڕاسته‌ی هه‌موو مرۆڤایه‌تی كراوه‌، ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ یه‌ك خوایه‌ و ده‌بێت هه‌ر ئه‌ویش بپه‌رسترێت، له‌م پێناوه‌شدا په‌روه‌ردگار سه‌رجه‌م پێغه‌مبه‌رانی وه‌ك ئاده‌م و نوح و ئیبراهیم و موسی و عیسی و موحه‌مه‌دی ڕه‌وانه‌ كردووه‌، بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ڕێگای ڕاست و دروستی یه‌كخواپه‌رستی، ئه‌و خـــوایه‌ی كه‌ خالق و مه‌عبوده‌ و شایانی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ته‌نها هه‌ر ئه‌و بپه‌رسترێت ..

په‌رتووكی ئادابه‌كانی سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌ نووسینی سه‌ماحه‌تی شیخ عبد العزیز بن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) ئه‌م كتێبه‌ پێكهاتووه‌ له‌ كۆمه‌ڵێك ئاداب كه‌ واجبه‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی سه‌ردانی مزگه‌وتی پێغه‌مبه‌ر ده‌كات ره‌چاوی بكات، سه‌ره‌تا له‌ چوونه‌ نێو مزگه‌وت و ئه‌نجامدانی دوو ڕكات نوێژی (تحیة المسجد) ئه‌گه‌ر كرا له‌ ڕه‌وزه‌ی موباره‌ك باشتره‌، پاشان سه‌لام كردن له‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) و هه‌ردوو هاوڕێكه‌ی، وپاشان سه‌ردانی كردنی گۆڕستانی به‌قیع و شه‌هیدانی ئوحود ودواتریش سه‌ردانی كردنی مزگه‌وتی قوباء ونوێژكردن تێیدا، وچه‌ند ئادابێكی تر ...

په‌رتووكی ( سێ بنچینه‌كه‌ی بیروباوه‌ڕی ئیسلام وبه‌ڵگه‌كانی ) له‌ نووسینی شێخی ئیسلام موحه‌مه‌دی كوڕی عبد الوهابی ته‌میمیه ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) مه‌به‌ست له‌م سێ بنچینه‌یه‌ : به‌نده‌ په‌روه‌ردگار وئاین و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی بناسێت ..

خواى په‌روه‌ردگار ئینسان و جنۆكه‌ى دروستكردووه‌و فه‌رمانى پێ كردوون كه‌ به‌ ته‌نیا په‌رستشى ئه‌و بكه‌ن و هیچ هاوبه‌شى بۆ دانه‌نێن. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: ١- مانای شیرك له‌ زمانی عه‌ره‌بی و شه‌رعدا. ٢- جۆره‌كانی شیرك. ٣- شوێنه‌واری شیرك وزه‌ره‌ره‌كانی.

گومان له‌وه‌دا نییه‌ كه‌ سوود و قازانجێكی گه‌وره‌ی هه‌یه‌ كه‌ مرۆڤی موسڵمان شاره‌زای هاوه‌ڵ بڕیاردان و بێباوه‌ڕی وهۆكار و وه‌سائل و جۆره‌كانیان ببێت وبیان ناسێت. ئه‌م بابه‌ته‌ باسی هاوه‌ڵ بڕیاردان بۆخوای گه‌وره وچۆنیه‌تی سه‌رهه‌ڵدانی ده‌كات.

ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شێكه‌ له‌ په‌رتوكی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان وئیسلام، وه‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌: 1)پێناسه‌ی زه‌كات . 2)گرنگی زه‌كات وحیكمه‌ت له‌ مه‌شروعیه‌تی . 3)به‌ڵگه‌كانی واجب بوونی زه‌كات . 4)مه‌رجه‌كانی زه‌كات . 5)حوكمی ئه‌و كه‌سانه‌ی زه‌كات ناده‌ن . 6)ئه‌و ماڵانه‌ی زه‌كاتیان تێدا واجبه‌ . 7)زه‌كاتی زێر و زیوو، ئه‌و شتانه‌ی جێگای زێر و زیوو ده‌گرنه‌وه‌ . 8)زه‌كاتی ماڵات (مه‌ڕ و بزن و ووشتر و گا و مانگا) . 9)زه‌كاتی ماڵی بازرگانی . 10)زه‌كاتی دانه‌وێڵه‌ و به‌روبوومی كشتوكاڵ . 11)ئه‌و كه‌سانه‌ی زه‌كاتیان پێ ده‌درێت . 12)زه‌كاتی سه‌ر فیتره‌ .

ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شێكه‌ له‌ په‌رتوكی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان و ئیسلام، وه‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌: 1- حه‌ج و حوكمه‌كانی. 2-حه‌جكردن هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو. 3- عومره‌كردن وحوكمه‌كانی.

ئه‌م بابه‌ته‌ به‌شێكه‌ له‌ په‌رتوكی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان و ئیسلام، وه‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌: 1) پێناسه‌ی نوێژ . 2) حوكمی ئه‌و كه‌سانه‌ی نوێژ ناكه‌ن . 3) نوێژی به‌كۆمه‌ڵ . 4) نوێژی كه‌سی نه‌خۆش . 5) نوێژی هه‌ینی . 6) نوێژی جه‌ژنه‌كان . 7)نوێژی خۆر گیران و مانگ گیران . 8) نوێژی سوننه‌ت . 9) نوێژی ته‌راویح . 10) نوێژی مردوو .

ئه‌م بابه‌ته‌ ئه‌م باسانه‌ی له‌خۆگرتووه‌ : 1) پاكوخاوێنی (الطهارة). 2) حوكمی پاكوخاوێنی (الطهارة) . 3) جۆره‌كانی پاكوخاوێنی (الطهارة) . 4) چوونه‌ سه‌ر ئاو و ئادابه‌كانی . 5) ده‌ست نوێژ گرتن . 6) مه‌سح كردن له‌سه‌ر (خوفه‌كان) . 7) خۆشتن . 8) ته‌یه‌موم . 9) باسی حه‌یز و ئافره‌تی مناڵ بوو .

ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌ له‌م بابه‌تانه‌ پێك هاتووه‌ : 1) پێناسه‌ی زانستی یه‌كخواپه‌رستی . 2) مانای ئیسلام . 3) جۆره‌كانی یه‌كخواپه‌رستی . 4) یه‌كخواپه‌رستی زانست و بیروباوه‌ڕ . 5) یه‌كخواپه‌رستی وویست و مه‌به‌ست . 6) یه‌كخواپه‌رستی له‌ په‌روه‌ردگاریه‌تیدا . 7) یه‌كخواپه‌رستی له‌په‌رستندا . 8) یه‌كخواپه‌رستی له‌ ناو و صیفه‌ته‌كاندا . 9) كاریگه‌ری یه‌كخواپه‌رستی له‌سه‌ر كاروكرده‌وه‌ و فه‌زڵه‌كانی . 10) مانای ( لا إله إلا الله ) . 11) مانای ( محمد رسول الله ) . 12) په‌رستن . 13) مانای په‌رستن . 14) مه‌رجه‌كانی په‌رستن . 15) ئه‌و بنه‌مانه‌ی كه‌ په‌رستنی له‌سه‌ر بنیات نراوه‌ . 16) جۆره‌كانی په‌رستن .

ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان و ئیسلام، وه‌ ئه‌م بابه‌تانه‌ی له‌خۆ گرتووه‌ : 1)پێناسه‌ی (شرك) هاوه‌ڵ بڕیاردان بۆ خوای گه‌وره‌ . 2)به‌شه‌كانی (شرك) هاوه‌ڵ بڕیاردان . 3)سه‌ردانی گۆڕه‌كان . 4)دوو ڕووی و جۆه‌كانی . 5)جادو و فڕوفێڵ وهه‌ندێ شتی تر .

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ به‌شێك له‌ كتێبی پوخته‌ی بنه‌ماكانی ئیمان و ئیسلام تایبه‌ته‌ به‌ لێكوڵینه‌وه‌ی یه‌كه‌م ده‌رباره‌ی (ئیمان)، وه‌ له‌م باسانه‌ پێك دێت: 1-ئیمان (باوه‌ڕ) 2-باوه‌ڕ به‌ بوونی خوای گه‌وره ‌ 3-باوه‌ڕ به‌ فریشته‌كان 4-باوه‌ڕ به‌ كتێبه‌ ئاسمانییه‌كان 5-باوه‌ڕ به‌ پێغه‌مبه‌ران و فروستاده‌كانی خوای گه‌وره‌ 6-باوه‌ڕ به‌ ڕۆژی دوایی 7-باوه‌ڕ به‌ قه‌ده‌ر 8-گرنگی بیروباوه‌ڕ 9-ئامانجه‌كانی بیروباوه‌ڕی ئیسلامی 10-پشتیوانی كردن و پشت لێهه‌ڵكردن

ئه‌م په‌رتووكه‌ باسی دۆستایه‌تی وخۆبه‌ری كردن ده‌كات له‌ ئیسلامدا، وه‌ گه‌وره‌ترین و به‌نرخترین سه‌رمایه‌ی موسڵمان كه‌ پێویسته‌ پارێزگاری لێ بكات بیروباوه‌ڕه‌كه‌یه‌تی. وه‌ سه‌نگین ترین لقی بیروباوه‌ڕیش بریتیه‌ له‌ خۆش ویستن ودۆستایه‌تی كردنی موسڵمانان و خۆبه‌ری كردن و ڕق لێ بوونه‌وه‌یه‌ له‌ بێ بڕوایان.

مه‌رجه‌كانی پاڕانه‌وه‌ وڕێگره‌كانی وه‌ڵامدانه‌وه‌ی له‌ ژێر ڕۆشنایی قورئان وسوننه‌تدا: دانه‌ری ئه‌م كتێبه‌ - خوا بیپارێزێت - ده‌ڵێت: ئه‌م كتێبه‌ كورته‌یه‌كه‌ له‌سه‌ر مه‌رجه‌كانی پاڕانه‌وه‌ وڕێگره‌كانی وه‌ڵامدانه‌وه‌ی وه‌رم گرتوه‌ له‌ كتێبه‌كه‌م«الذكر والدعاء والعلاج بالرقى»، وه‌ هه‌ندێ زانیاری به‌سوودم بۆ زیاد كردوه‌ كه‌وا هه‌موو موسڵمانێك پێویستی پێه‌تی له‌ پاڕانه‌وه‌دا... برای به‌ڕێزمان مامۆستا حه‌مزه‌ به‌رزنجی هه‌ستاوه‌ به‌ وه‌رگێڕانی بۆ سه‌ر زمانی كوردی.

به‌رێزان : ئه‌وه‌ی له‌به‌رده‌ستانایه‌ بریتیه‌ له‌ (بیروباوه‌ڕێكی پوخته‌كراو) كه‌ بۆ خه‌ڵكی شامم نوسیوه‌ كه‌ بوون به‌میراتگری زه‌وی ووڵاتی باوباپیرانیان پاش ئه‌وه‌ی گاوره‌كان داگیریانكرد، پاش ئه‌وانیش كۆمه‌ڵێك له‌ (باطني) یه‌كان نزیكه‌ی سه‌ده‌یه‌ك زه‌وی شامیان داگیركرد، هه‌ر ئه‌مه‌ش بوو به‌هۆی ئه‌وه‌ی فیتنه‌ وخراپه‌كاری بڵاوبێته‌وه‌ وزۆرێكیش له‌ بنه‌ماو فه‌رعه‌كانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام بگۆڕرێت وده‌ستكاری بكرێن. كۆمه‌ڵێك له‌خه‌ڵكی شام وغه‌یری خه‌ڵكی شامیش پرسیاریان لێكردم، كه ‌وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌یان بده‌مه‌وه‌، ئایا به‌نده‌كانی خودا له‌رۆژی لێپرسینه‌وه‌ (له‌ڕۆژی دوایی) دا پرسیاری چییان لێده‌كرێت ؟ سه‌باره‌ت به‌مافه‌كانی خودا به‌سه‌ر به‌نده‌كانیه‌وه‌، ئه‌و مافانه‌ی كه‌ په‌روه‌رگار وه‌صیه‌تی پێ كردن به‌ نوح وپێغه‌مبه‌رانی دوای ئه‌و (سه‌لامی خوایان لێ بێت)، ئه‌و مافانه‌ی كه‌ كۆتایی هێنا به‌ په‌یامی ئیسلام كه‌ دابه‌زیوه‌ بۆ سه‌ر محمد المصطفی صلى الله عليه وسلم.

یه‌كێ له‌ گه‌وره‌ترین ئه‌و واجبانه‌ى له‌ رووى عه‌قڵی و له‌رووی نه‌قڵیشه‌وه‌(واته‌ بڕیارى قورئان و سوننه‌ت) واجبه‌، زانینین قه‌درى ئه‌و خوایه‌یه‌ كه‌ هه‌موو بوونه‌وه‌ر دان ده‌نێن به‌ په‌روه‌ردگارێتی ئه‌ودا، هه‌موو نه‌فسێكیش له‌ خودى خۆیدا بڕێ به‌ڵگه‌ى روونى هه‌ن كه‌ گه‌وره‌یی به‌دیهێنه‌ره‌كه‌ىء شكۆمه‌ندى دروستكردن و داهێنانى نیشان ده‌ده‌ن، جا هه‌ر كه‌س خۆی بۆ خۆی بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نه‌فسی خۆی و به‌ وردى بڕوانێته‌ خۆی و لێی ورد بێته‌وه‌ ئه‌وا قه‌درى په‌روه‌ردگارى خۆی ده‌زانێت ئه‌م بابه‌ته‌ باسی به‌گه‌وره‌دانانی خوای گه‌وره‌ وحوكمی ئه‌وه‌ی قسه‌ی پێ ده‌ڵێیت ده‌كات.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ 100 فه‌رموده‌ی صه‌حیحی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم به‌ مبه‌ستی له‌به‌ركردنیان.

ئه‌وه‌ى باسى ئێمه‌یه‌ لێره‌دا بریتیه‌ له‌ ترسناكى بیدعه‌و زه‌ره‌رو زیانى بۆ سه‌ر كرده‌وه‌ چاكه‌كان، وه‌ خراپى ئه‌و كه‌سانه‌ى داهێنراو دێننه‌ ناو دینه‌وه‌و به‌رده‌وامن له‌سه‌ر ئه‌نجامدانى بیدعه‌.

خۆشه‌ویستان حه‌جی ماڵی خودا له‌ ته‌مه‌ندا یه‌ك جاره‌ فه‌رزه‌ له‌سه‌ر كه‌سێكی موسڵمان كه‌ توانای دارایی وجه‌سته‌یی هه‌بێت، بۆیه‌ پێویسته‌ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ خوای گه‌وره‌ به‌ نصیبی ده‌كات، باش له‌ ئه‌حكامه‌كانی حه‌ج كردن شاره‌زا ببێت، تاوه‌كو به‌ جوانترین وباشترین شێوه‌ حه‌جه‌كه‌ی به‌ ئه‌نجام بگه‌یه‌نێت، ئه‌م نامیلكه‌یه‌ی به‌رده‌سیشتان به‌ ناونیشانی ( توێشووی حاجیانی ماڵی خودا ) هه‌وڵێكه‌ بۆ زیاتر خزمه‌تكردنی حاجیان له‌م بواره‌دا، وه‌ك ڕێبه‌رێكیش وایه‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی خوای گه‌وره‌ بۆیان ڕێكده‌خات، زیاره‌تی ماڵه‌ پیرۆزه‌كه‌ی خوای گه‌وره‌ بكه‌ن به‌نیه‌تی ئه‌نجامدانی حه‌ج یان عومره‌، به‌و هیوایه‌ی كه‌ توێشوویه‌كی سوودمه‌ند بێت بۆ حاجیان و میوانانی ماڵی خودا...