فیقه

وه‌رگێڕانی: دایكی فیرده‌وس چاكسازی نیوه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ یان زیاتر ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی ئافره‌تان، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئافره‌تانیش ژماره‌یان وه‌كو پیاوان وایه‌، ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌بن، وه‌ پێگه‌یاندنی نه‌وه‌كان سه‌ره‌تا كه‌ پێده‌گه‌ن له‌ ئامێز وباوشی ئافره‌تانه‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات...

له‌به‌ركردنی حه‌ریر ( ئاوریشم ) ی سرووشتی كه‌ له‌كرمی ئاوریشم به‌رهه‌م ده‌هینرێت دروست نیه‌ بۆ پیاوان به‌ركاری بهێنن...

خۆشه‌ویستان به‌دوو ئه‌ڵقه‌ خوای گه‌وره‌ یارمه‌‌تیده‌ر بێت كوورته‌یه‌كتان پێشكه‌ش ئه‌كه‌ین له‌سه‌ر دادوه‌ری و قه‌زاوه‌ت له‌ ئیسلامدا...

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی حوكمی له‌په‌نجه‌كردنی مووسیله‌ی زیوو ده‌كات بۆ پیاوان.

ئاماده‌كردنی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ ئه‌وانه‌ی ئه‌مڕۆ هه‌ر جۆره‌ تاوان و لادانێك ئه‌نجام ده‌ده‌ن ئه‌وا به‌رگی تاوانی یه‌كێك له‌نه‌ته‌وه‌كانی پێشوو ده‌پۆشن و هه‌مان زنجیره‌ تاوانی گه‌لانی پێشین چه‌ندباره‌ ده‌كه‌نه‌وه‌... له‌ ده‌ره‌نجامه‌كانی گوناهو تاوان له‌ژیاندا: 1- بێبه‌ش بوون له‌زانست و زانیاری (حرمان العلم )... 2- بێبه‌ش بوون له‌رزق و ڕۆزی... 3- كاروباره‌كانی قورس و گران ده‌بێت... 4- تاریكییه‌ك ده‌بینێته‌وه‌ له‌دڵ و دورونیدا ،هه‌ستی پێ‌ ده‌كات وه‌ك چۆن هه‌ست به‌تاریكی شه‌وی تار ده‌كات... خوێنه‌ری به‌ڕێز ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ دوو به‌ش به‌ هیوای سوود لێوه‌رگرتنی...

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی حوكمی سوار بوونی ئافره‌ت له‌گه‌ڵ شۆفێرێك به‌ بێ مه‌حره‌م ده‌كات...

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ چه‌ند باسێك له‌وانه‌: یه‌كه‌م: پێناسه‌ی (الأَیمان = سوێند) له‌زمانی‌ عه‌ره‌بی وشه‌رعدا. دووه‌م: سوێند خواردن به‌چی‌ دروسته‌؟ سێ‌ یه‌م: سوێند خواردن به‌هه‌ر شتێ‌ جگه‌ له‌خوا هاوبه‌ش په‌یداكردنه‌ بۆ خوا. چواره‌م: سوێند خواردن به‌ئاینێك جگه‌ له‌ئیسلام. پێنجه‌م: هه‌ركه‌س به‌خوا سوێندیان بۆ خوارد با باوه‌ڕ بكات‌و رازی‌ بێت.

هه‌ر چۆنێ‌ ئایینی‌ پیرۆزی‌ ئیسلام بۆ پارێزگاری‌ له‌ گیان و ناموس هاتووه‌ به‌هه‌مان شێوه‌ بۆ پارێزگاری‌ له‌ماڵ و سامان هاتووه‌، بۆیه‌ سزای‌ دزی‌ كردنی‌ داناوه‌ بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی‌ ماڵ وسامانی‌ خه‌ڵك ده‌بات و ده‌ست درێژی‌ ده‌كات بۆ سه‌روه‌ت و سامانیان . ئه‌م بابه‌ته‌ باسی پێناسه‌ی دزی ده‌كات له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا، هه‌روه‌ها مه‌رجه‌كانی‌ جێ‌به‌جێ‌ كردنی‌ سزای دزی‌ كردن...

ناوه‌ڕۆكی ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌: ١- پێناسه‌ی قه‌ذف له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا. ٢- حوكمی‌ بوهتان كردن. ٣- سزای بوهتانی‌ زینا كردن. ٤- مه‌رجه‌كانی‌ سزای بوهتانی‌ زینا. ٥- كه‌ی‌ سزای بوهتانی‌ زینا كردن جێ‌به‌جێ‌ ناكرێ‌.

ناوه‌ڕۆكی ئه‌م بابه‌ته بریتیه‌ له‌: یه‌كه‌م : جۆره‌كانی‌ زینا... دووه‌م: مه‌رجه‌كانی‌ جێ‌ به‌جێ‌ كردنی‌ تۆڵه‌ی‌ زیناكردن... سێ یه‌م: سزاو تۆڵه‌ی‌ كوڕ و كچی‌ زیناكه‌ر... چواره‌م: سزا وتۆڵه‌ی‌ ژن و پیاوی‌ زیناكه‌ر... له‌گه‌ڵ چه‌نده‌ها باسی تر، به‌ هیوای ئه‌وه‌ی سوودی لێ وه‌رگرن...

ئه‌و تۆڵانه‌ له‌ ئیسلام دا بۆ ئه‌وه‌ دانراون خه‌ڵك ئه‌و تاوانانه‌ نه‌كه‌ن كه‌ زیانیان بۆ هه‌موو كۆمه‌ڵگا هه‌یه‌ به‌گشتى، چونكه‌ ئه‌گه‌ر تاوانباران سزا بدرێن له‌سه‌ر تاوانه‌كانیان خه‌ڵكانى ترى پێ ته‌مبێ ده‌بێ...

ئاماده‌كردنی: احسان بورهان الدین ئه‌مه‌ نامه‌یه‌كه‌ ده‌ینیێرم بۆ خوشكێكى خه‌مبار ، بۆ خوشكێك كه‌ هه‌ست به‌ بێزارى و بێ هیوایى ده‌كات و واده‌زانێت ده‌رگاكان له‌ رِوویدا داخراون ، نامه‌یه‌كه‌ بۆ ئه‌وانه‌ى په‌رداخى تاڵییان چه‌شتوه‌و هه‌واڵى چاوه‌رِوانكراوى خۆشیان دواكه‌وتووه‌ ، یان نه‌خۆش و دڵته‌نگ وبیمارن ، بۆ هه‌موو خوشكێك كه‌ ده‌ناڵێنێت به‌ ده‌ست سته‌مى جواره‌و جۆره‌وه...

(أطعمة‌) هه‌موو ئه‌و شتانه‌یه‌ ئاده‌میزاد ده‌یان خوات و پێیان ده‌ژی . وه‌ خوارده‌مه‌نى له‌ بنه‌رِه‌تدا حه‌ڵاڵه‌ جگه‌ له‌وه‌ى خواو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ى (صلى الله عليه وسلم ) حه‌رامیان كردبێ...

ئاماده‌كردنی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ نه‌وه‌كان به‌رهه‌مى ژیان و بیلبیله‌ى چاو و سه‌رتوێژى ته‌مه‌نن، به‌وانه‌وه‌ ژیان خۆش و شیرینه‌، مایه‌ى هیواو ئاواتن، به‌ فه‌رِ و به‌ره‌كه‌تیان رۆزى زیاد ده‌كات و سۆز و به‌زه‌یى داده‌به‌زێت و پاداشتى خواى گه‌وره‌ چه‌ندجاره‌ ده‌بێته‌وه‌...

به‌ پێنوسی: یاسین ئه‌حمه‌د زه‌نگه‌نه‌ هاوسه‌رگیرى له‌ ئیسلامدا مایه‌ى سوكنایى ده‌رون و حه‌سانه‌وه‌ى دڵ و ئارامى ویژدانه‌، پێكه‌وه‌ژیانى ژن و پیاوه‌، له‌سه‌ر بنه‌ماى خۆشه‌ویستى و سۆز و میهر و گونجان و هاوكارى و ئامۆژگارى و لێبورده‌یى، تا بتوانن پێكه‌وه‌ له‌و كه‌شو هه‌وا ئارامه‌دا، خانه‌ى به‌خته‌وه‌رى دامه‌زرێنن و نه‌وه‌ى نوێ بهێننه‌ ئاراوه‌و خێزانێكى موسڵمانانه‌ دامه‌زرێنن...

حوكمى به‌رگ وپۆشاك ورِازاوه‌یى له‌بنه‌رِه‌تدا چ وه‌ك پۆشاك بۆ له‌به‌ركردن بێت یا بۆ رِازاندنه‌وه‌ى ماڵ وجێگاو شوێن بێت دروست وحه‌ڵاڵه‌ به‌به‌ڵگه‌ى ئه‌و ئایه‌تانه‌ى باسى منه‌تى خواى گه‌وره‌ ده‌كه‌ن كه‌ هه‌رچى له‌م دونیایه‌دایه‌ بۆ مرۆڤه‌كانى دروستكردووه‌ بۆئه‌وه‌ى كه‌ڵك وسوودى لێ وه‌رگرن به‌شێوه‌ى پۆشاك خۆرِازاندنه‌وه‌و جوانى وبه‌كارهێنان وخۆش گوزه‌رانى پێكردن...

زه‌كات ده‌ركردن به‌و شێوه‌یه‌ی ئیسلام باسی كردوه‌ یه‌كێكه‌ له‌و هۆكارانه‌ی كه‌ ته‌كافل و هه‌مانگه‌یه‌كی ته‌واو دروست ده‌كات له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌دا...

به‌ پێنوسی: پارێزه‌ر ساڵح سه‌عید دایك ئه‌و وشه‌یه‌ی كه‌ جوانترین و ناسكترین وشه‌یه‌كه‌ له‌ ژیانی مرۆڤایه‌تیدا، كه‌ له‌ نێوان دوو لێودا ده‌رده‌چێت، وشه‌یه‌ك كه‌ پرِ به‌ مانای خۆی پرِه‌ له‌ خۆشه‌ویستی و سۆز... ئه‌م بابه‌ته‌ باسی كورته‌ حیوارێك له‌ نێوان دایك وكورِێكدا ده‌خه‌مه‌ به‌ردیده‌ی خوێنه‌ران تاكو بزانین دایك كێ یه‌ و چۆن سه‌یری جگه‌رگۆشه‌كانی ده‌كات...

ئه‌م وتاره‌ باسی: ١- پێناسه‌ی وه‌سیه‌تكردن له‌ زمانی عه‌ره‌بی وشه‌رعدا. ٢- وه‌سیه‌ت به‌قورئان وسوننه‌ت رِه‌واو رِێگه‌پێدراوه‌. ٣- حوكمى وه‌سیه‌تكردن. ٤- ئه‌ندازه‌كه‌ى.

نه‌زر كردن له‌ شه‌رعدا : واجبكردنى خواپه‌رستییه‌كه‌ له‌سه‌ر خۆى كه‌ واجب نه‌بووبێ له‌سه‌ری به‌ره‌هایی یان په‌یوه‌ست كرابێ به‌ شتێكه‌وه‌.