فیقه

بێگومان پاش ئه‌وه‌ی كه‌ ئافره‌تان له‌ كاری سه‌ره‌كی خۆیان لایاندا كه‌ بریتیه‌ له‌ په‌روه‌رده‌كردنی مناڵ و نه‌وه‌كانی دواڕۆژ له‌گه‌ڵ ڕێكخستنی كاروبا‌ره‌كانی ناوماڵ، ئیتر كۆمه‌ڵگه‌ دووچاری كۆمه‌ڵێك ده‌ره‌نجامی خراپ بوو، كه‌ كاریگه‌ری نه‌گه‌تیڤی به‌جێهێشت له‌سه‌ر ده‌رووونی ئافره‌تان خۆیان و خێزانیش به‌گشتی، لێره‌دا ئاماژه‌ به‌ هه‌ندێك له‌و ئه‌نجامه‌ خراپانه‌ ده‌كه‌ین : یه‌كه‌م : ته‌نگه‌تاو كردنی ڕۆژانه‌ی پیاوان و شانه‌ خرێ كردن له‌گه‌ڵیاندا له‌ناو پاس شوێنی كار وشه‌قامه‌كان.... دووه‌م : كاركردنی ئافره‌تان له‌ ده‌ره‌وه‌ی ماڵ و خێزان وایان لێ ده‌كات له‌ كاری سه‌ره‌كی خۆیان كه‌ ڕێكخستنی ماڵ و په‌روه‌رده‌كردنی مناڵه‌كان و گرنگی دانه‌ به‌ پیاوه‌كه‌ی لابدات....

ئاینی پیرۆزی ئیسلام ڕێزێكی گه‌وره‌ی له‌ ئافره‌ت ناوه‌، له‌ هه‌مان كاتدا له‌ناو ماڵه‌كه‌ی خۆیدا ئه‌ركێكی گرنگی خستوه‌ته‌ ئه‌ستۆیه‌وه‌، ئه‌ویش په‌روه‌رده‌ كردنی مناڵه‌كانیه‌تی به‌ په‌روه‌رده‌یه‌كی ئیسلامیانه‌ی ڕاست ودروست، تاوه‌كو له‌ پاشه‌ڕۆژدا نه‌وه‌یه‌كی صالح وچاك پێشكه‌ش به‌ گه‌ل و نیشتمان وموسڵمانان بكات، كێ ده‌زانێت ؟ ئه‌و مناڵه‌ی كه‌ ئه‌مڕۆ دایكێك سه‌رگه‌رمی گه‌وره‌ كردن و په‌روه‌رده‌كردنیه‌تی سبه‌ی نابێته‌ یه‌كێك له‌ شۆڕه‌ سواره‌كانی ووڵات، كێ ده‌ڵێت نابێته‌ سه‌ركرده‌ی ئوممه‌ت یان وه‌زیرێك یان سه‌كرده‌ی سوپایه‌كی به‌هێز كه‌ به‌رگری له‌ سنووره‌كانی ئیسلام بكات...

دوژمنانی ئیسلام له‌هه‌موو چه‌رخ و سه‌رده‌مێكدا به‌ هه‌موو شێوه‌ و هۆكارێك هه‌وڵیانداوه‌ كه‌ له‌ ژماره‌ نایه‌ن موسڵمانان له‌ ئاینه‌كه‌یان دوور بخه‌نه‌وه‌، یه‌كێك له‌و هۆكارانه‌ش كه‌ كردویانه‌ به‌ ئامانج و وویستویانه‌ و ده‌یانه‌وێت به‌هۆیه‌وه‌ موسڵمانانی پێ دوور بخنه‌وه‌ له‌ ئاینه‌كه‌یان ئافره‌تانی موسڵمانه‌، چونكه‌ وه‌ك ده‌زانین ئافره‌تان نیوه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ن، ودایك وپه‌روه‌رده‌كاری نیوه‌كه‌ی تریشن، به‌ صه‌لاح و چاكی ئافره‌تان كۆمه‌ڵگاش باش و چاك ده‌بێت، به‌ پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ به‌ خراپ بوونی كۆمه‌ڵگه‌یش خراپ ده‌بێت وله‌به‌ر یه‌ك هه‌ڵده‌وه‌شێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ سه‌یر ده‌كه‌ین هه‌موو توانا و بیرو فكیری نه‌گریسی شه‌یتانی خۆیان خستوه‌ته‌گه‌ر له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانی هه‌موو هۆكاره‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن له‌ ته‌له‌فزیۆن و فیدیو وسه‌ته‌لایت وئینه‌رنێت هی تریش كه‌ ئافره‌تان ڕووت بكه‌نه‌وه‌ و حه‌یا و شه‌رم وشكۆ نه‌هێڵین لای ئافره‌تانی موسڵمان وبیكه‌ن به‌ كاڵایه‌كی هه‌رزان بۆ به‌لادابردنی گه‌نجان و لاوانی كۆمه‌ڵگه‌ ئیسلامیه‌كان . ئه‌م بابه‌ته وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌...

ئاینی پیرۆزی ئیسلامی دانا وكارزان كه‌ فره‌ ژنی ڕیگا پێداوه‌، بێگومان له‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئافره‌تان ئه‌و كاره‌ی كردووه‌ پێش به‌رژه‌وه‌ندی پیاوان، بۆ ئه‌وه‌ی سه‌رپه‌رشتیار بۆ كچانی هه‌تیو بێوه‌ژنی بێ سه‌رپه‌رشت بدۆزێته‌وه‌، و ژیانێكی شه‌ره‌فمه‌ندانه‌ و خۆشگوزه‌رانیان بۆ دابین بكات له‌ ماڵی نوێی پیاوه‌كانیاندا، له‌بری ئه‌وه‌ی كه‌ سه‌ربار و گرفت بن به‌سه‌ر برا و كوڕ و كه‌سانی تریشه‌وه‌. ئه‌م بابه‌ته باسی فره‌ ژنی ده‌كات،‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌...

خوایه‌ گه‌وره‌ باسی له‌ سه‌رپۆش و له‌چكی ئافره‌ت كردووه و به‌ شێوه‌ی فه‌رمان، فه‌رمانی كردووه‌ پێیان له‌چكه‌كانیان بده‌ن به‌سه‌ر سه‌ر شان وملیاندا... ئه‌م بابه‌ته باسی باڵاپۆشی ئافره‌تی موسڵمان ده‌كات،‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌

پیاوان و ئافره‌تان خوای گه‌وره‌ ته‌واوی فه‌رمان وڕێگریه‌كانی به‌یه‌كسانی پێ ڕاگه‌یاندوون، له‌ هه‌ندێك كار وفه‌رماندا نه‌بێت كه‌ خوای گه‌وره‌ ڕه‌چاوی حاڵو ته‌ندروستی ئافره‌تانی كردووه‌ و هه‌ندێك له‌ عیباده‌ته‌كانی له‌سه‌ر سووك كردوون، به‌هه‌مان شێوه‌ به‌ له‌به‌رچاوگرتنی هه‌ندێك ئیعتبارات په‌روه‌ردگار جیاوازییه‌كی كه‌می كردووه‌ له‌ نێوان ئافره‌تان و پیاواندا، ئه‌ویش نه‌ك به‌وه‌ی خوانه‌خواسته‌ وا تێبگه‌ین كه‌ خوای گه‌وره‌ و ئاینی پیرۆزی ئیسلام سته‌میان كردبێت له‌ ئافره‌تان، نه‌خێر به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ به‌ڵكو له‌به‌ر ڕه‌چاوكردنی هه‌ندێك بارودۆخ جیاوازیه‌كی كه‌م ده‌بینرێت له‌ نێوان ئافره‌تان و پیاوان... ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی ئه‌حكامه‌كانی شتی دوزراوه‌وه‌ ، بۆیه‌ هه‌ركه‌سێك ئه‌گه‌ر شتێكى وون بووى نرخ دارى هه‌ڵگرت ئه‌وه‌ پێویسته‌ له‌سه‌رى بزانێ ئه‌وه‌ چىیه‌ و له‌ناو چى دایه‌و ژماره‌یشى چه‌نده.

خوای گه‌وره‌ ته‌واوی دروستكراوه‌كانی به‌جنۆكه‌ و مرۆڤه‌كانه‌وه‌ بۆ ئامانجێكی گه‌وره‌ دروستكردووه‌ كه‌ ئه‌ویش به‌ندایه‌تی كردنی ڕاست ودروستی خوای گه‌وره‌یه‌، به‌ شێوه‌یه‌ك كه‌ ته‌نها ئه‌و بپه‌رستن و هیچ شه‌ریك وهاوه‌ڵێكی بۆ دانه‌نێن... ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌، لاپه‌ڕه‌ 25.

مەسەلەی میراتی ئافرەت یەكێكە لەو مەسەلانەی كە نەیارانی ئایینی ئیسلام بە حیسابی خۆیان كردوویانە بە بەڵگەی بە كەم سەیركردنی ئیسلام بۆ ئافرەت و ڕێز لێ‌ نەگرتنی، وە لە ڕۆژنامە و گۆڤار و تەلەفزیۆنەكانەوە بانگەشەی ئەوە دەكەن و ئەوە بە گوێی ئافرەتاندا دەچرپێنن كە ئیسلام لە مەسەلەی میراتیدا ستەمی لە ئافرەت كردووە، بێگومان ئەو كەسانە بە هەڵە تێگەیشتوون.

ئه‌م وتاره‌ باسی فه‌زڵ و چۆنیه‌تی شه‌و نوێژی پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم ده‌كات.

ئه‌م وتاره‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی« تكريم المرأة في الإسلام »، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌مه‌د جه‌میل زینۆیه‌ ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت، لاپه‌ڕه‌: 18، باسی چاره‌سه‌ری ئه‌و ژنه‌ی سه‌رپێچی پیاوه‌كه‌ی ده‌كات له‌ ڕوانگه‌ی قورئانی پیرۆزه‌وه‌، كه‌ خوای گه‌وره‌ چه‌ند چاره‌سه‌ریه‌كی یه‌ك له‌دوای یه‌كی به‌ شێوه‌ی پله‌به‌ندی بۆ ئه‌م مه‌سئه‌له‌یه‌ داناوه‌ كه‌ بریتیه‌ له‌م قوناغانه‌: یه‌كه‌م: ئامۆژگاری. دووه‌م: نه‌خه‌وتن وسه‌رجێی نه‌كردن له‌گه‌ڵیدا. سێهه‌م: لێدانێكی سووك. چواره‌م: دانانی لیژنه‌یه‌ك بۆ ئاشته‌وای كردن یان بۆ جیابوونه‌وه.

ئه‌م وتاره‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی« تكريم المرأة في الإسلام »، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌مه‌د جه‌میل زینۆیه‌ ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت، لاپه‌ڕه‌: 16، باسی سه‌رپه‌رشتیاری پیاوان به‌سه‌ر ئافره‌تانه‌وه‌ ده‌كات، وه‌ده‌ڵێت: سه‌رپه‌رشتیاری پیاوان به‌سه‌ر ئافره‌تانه‌وه‌ بنه‌مایه‌كی ڕێكخه‌ره‌ كه‌ ئه‌ندازه‌گیری كۆمه‌ڵگه‌ وای ده‌خوازێت، سه‌قامگیری باری ژیانیش له‌ دونیادا په‌یوه‌سته‌ پێوه‌... ئه‌و چوار چێوه‌یه‌ی كه‌ سه‌رپه‌رشتیاریی پیاوان ده‌یگرێته‌وه‌، مانای ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌سێتی و كه‌رامه‌ت و ڕێزی ئافره‌تان بڕوشێنێت و بیخاته‌ ژێر پرسیار، چونكه‌ خوای گه‌وره‌ نه‌یفه‌رمووه‌ : ( الرجال سادة على النساء ) پیاوان سه‌ید و گه‌وره‌ن و ئافره‌تانیش كۆیله‌ و به‌نده‌، به‌ڵكو زۆر له‌و ده‌سته‌واژه‌یه‌ ووردتری فه‌رمووه‌ كاتێك كه‌ ده‌فه‌رموێت : {الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ} به‌و مانایه‌ی كه‌ پیاوان سه‌رپه‌رشتیارن به‌سه‌ر ژیان و گوزه‌رانیانه‌وه

خوای گه‌وره‌ له‌ قورئانی پیرۆزدا سوره‌تێكی به‌ناوی پیاوانه‌وه‌ ناو نه‌ناوه‌، به‌ڵام سوره‌تێكی ته‌واوی به‌ناوی سوره‌تی ئافره‌تانه‌وه‌ ناوناوه‌، ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر ڕیزو پله‌و پایه‌ی ئافره‌تان له‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا له‌م سوره‌ته‌دا په‌روه‌ردگاری باڵاده‌ست كۆمه‌ڵێك ئه‌حكامی تایبه‌ت به‌ ئافره‌تان و خێزان و ده‌وڵه‌ت و كۆمه‌ڵگه‌ باس كردووه‌، به‌ڵام زۆربه‌ی زۆری ئه‌حكامه‌كانی باس له‌ مافه‌كانی ئافره‌تان ده‌كات، بۆیه‌ سوره‌ته‌كه‌ش به‌ناوی سوره‌تی ئافره‌تانه‌وه‌ ناونراوه‌

ئيسلام هات به‌دید و وتێڕوانینێكی جیاوازه‌وه‌ ته‌ماشای ئافره‌تی كرد : 1- خوای گه‌وره‌ ڕێزی ناوه‌ له‌ ئافره‌تان به‌وه‌ی پێی ڕاگه‌یاندوین كه‌ مرۆڤه‌كانی له‌ نێر و مێیه‌ك خه‌لق كردوه‌، له‌ هه‌مان كاتدا پێوه‌ری چاكیه‌تی و باشیه‌تی لای خوای گه‌وره‌ ته‌نها له‌خواترسان و ته‌قوایه‌ 2- یه‌كێكی تر له‌و ڕیز وپله‌وپایانه‌ی كه‌ ئیسلام ناویه‌تی له‌ ئافره‌تان ئه‌وه‌یه‌ هاوشانی كردوون له‌گه‌ڵ پیاواندا له‌شایسته‌ییان بۆ ڕاپه‌ڕاندنی ئه‌رك و فه‌رمانه‌كاندا ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌، وه‌ باسی وه‌زع وحاڵی ئافره‌تان ده‌كات له‌سه‌رده‌می نه‌فامی وجاهیلیه‌تدا، بۆ نمونه‌: ئافره‌تان هیچ مافێكیان نه‌بووه‌ له‌سه‌ر پیاوان، وه‌ ته‌ڵاق ژماره‌یه‌كی دیاری كراوی نه‌بوو، پیاوان ده‌یانتوانی به‌ ئاره‌زووی خۆیان ژن بهێنن، واتا ژماره‌یه‌كی دیاری كراوی نه‌بوو، وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ ئیسلام دیار كردووه‌.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی حوكمى ئه‌و كه‌سه‌ی باوه‌ژنه‌كه‌ى به‌هاوسه‌ر بگرێت، وه‌ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیار‌انه‌ ده‌داته‌وه‌: ئه‌وه‌ى به‌ زانین ئه‌و كاره‌ ده‌كات؟ ئه‌وه‌ى نه‌یزانیوه‌ ئه‌و ئافره‌ته‌ باوه‌ژنیه‌تى و به‌ نه‌زانى كردوویه‌تى؟ حوكمى ئاشكرابوونه‌كه‌ چیه‌؟ حوكمى منداڵی لێكه‌وته‌ى ئه‌و هاوسه‌رگیریه‌ چیه‌؟

به‌و مه‌رجانه‌وه‌ی كه‌ ئیسلام دایناوه‌ بۆ فره‌ژنیی، ده‌توانین بڵێین فره‌ژنی چه‌ندین سودی تێدایه‌ له‌وانه‌: خوای گه‌وره‌ پیاوی وادروست كردوه‌ كه‌ مه‌یلیان زۆره‌ بۆ لای ئافره‌ت و وایان پێ خۆشه‌ زیاد له‌ ژنێكیان هه‌بێت...

خۆشه‌ویستان بۆ گفتوگۆ كردن له‌سه‌ر ئه‌م مه‌سئه‌له‌یه‌ و به‌راوركردنی به‌ ده‌قه‌كانی شه‌ریعه‌تی ئیسلام و ئه‌حكام و یاسا وڕێساكان ده‌بێت له‌ دوو ته‌وه‌ره‌وه‌ لێی بدوێین : ته‌وه‌ره‌ی یه‌كه‌م: ئامانجی ئه‌و ڕیكخروانه‌ و مه‌به‌سته‌ شاراوه‌كانیان. ته‌وه‌ره‌ی دووه‌میش : هه‌ڵسه‌نگاندنی هه‌ندێك له‌ ده‌قی ماده‌كانی جاڕنامه‌ی مافه‌كانی مرۆڤ وبه‌راوردكردنیان له‌گه‌ڵ بنه‌ماكانی شه‌ریعه‌تی ئیسلامیدا.

بەڕای من هۆکاری دواکەوتنی ئەم هاوسەرگیریە ئەگەر چی لایەنی دەسەڵاتدار بەیاسای دەستکرد، ئەو حوکمە شەرعیەی وەستاندووەو، زۆرێك لە ڕێکخراوەکانی ژنانیش بەتەواوی ئافرەتانیان ترساندووەو ڕێگریان لێ کردوون و دووریان خستونەتەوە لەو پرۆسەیە!. بەڵام بەڕای من گەورەترین هۆکارو ترس و دڵە ڕاوکێ کە بۆ ئافرەتان دروست بووە، پیاوان خۆیانن!

ئه‌م ووتاره‌ باسی سزای ئەو ڕێگر و چەتانە ده‌كات كە بە چەك ڕێگە لە خەڵك دەگرن، بۆ ئەوەی سەروەت و سامانی خەڵك بەئاشكرا ببەن، لە عەرەب و تورك و كورد، وجوتیاران و سەربازە خراپەكارەكان و یاخی بوانی شارەكان یان هەركەسێكی تر...