Имон

Мафҳуми қазо ва қадар ва васфи он дар Қуръон ва суханони Паёмбар (с) ва самараи имон овардан бар қазо ва қадар.

Эшони Нуруддин дар ин навор дар мавзуи Аркони имон мавъиза мекунад ки аркони имон чунин аст: Имон ба ягонагии Худованд. Имон ба Малоикаҳо. Имон ба китобҳо. Имон ба Расулон. Имон овардан ба рузи қиёмат. Имон ба Қазо ва Қадар ки тамоми неки ва бади аз ҷониби Худованд аст. Эшон дар ин навор дар бораи Имон ба қадар муфассалан суҳбат мекунад.

Дар ин навор эшони Нуруддин қисса Иброҳим алаҳиссаломро нақл мекунад, ва дар наворҳои 3,4 дар бораи бинои Каъба ва чигуна онро сохт, ва баъзе фаризаҳои ҳаҷро низ баён мекунад.

Дар ин навор дар мавзӯъӣ муҳаббат ва дӯстдории ҳазрати Умари Форуқ нисбати Расули Худо (дуову дуруд бар Ӯ бод) суҳбат мекунад. Ва қиссаҳоеро аз ҳаёт ва зиндагонии ҳазрати Умари Форуқ (р), ки чигуна Паёмбари Худоро дӯст медошт ва барои Ӯ тамоми дороияшро фидо мекард, қисса мекунад.

Дар ин навор дар мавзӯъӣ муҳаббат ва дӯстдории ҳазрати Абубакри сиддиқ нисбати Расули Худо (дуову дуруд бар Ӯ бод) суҳбат мекунад. Ва қиссаҳоеро аз ҳаёт ва зиндагонии Абубакри сиддиқ (р), ки чигуна Паёмбари Худоро дӯст медошт ва барои Ӯ тамоми дороияшро фидо мекард, қисса мекунад.

Дар ин навор дар мавзӯъӣ муҳаббат ва дӯстдории Расулуллоҳ Паёмбари башарият суҳбат карда, баён мекунад, ки ҳар як мусалмон бояд чигуна Паёмбари Худоро дӯст дорад. Ва суханрон такя ба оятҳо ва аҳодиси Паёмбар (с) чигунагии муҳаббати Паёмбарро баён мекунад. Ва инчунин баъзе аз қиссаҳои саҳобагони Паёмбарро зикр мекунад, ки чигуна бо Паёмбари Худо муомила ва эҳтиром доштан ва онро аз молу фарзандонашон ва ҳатто аз ҷонҳояшон низ зиёд дӯст медоштанд, ва қиссаи ҳазрати Умар шоҳид ва баёнгари ин сухан аст.

Ин навор дар рӯзи қиёмат ва ҳисобу китоби амалҳои мардум дар рӯзи қиёмат, ҳар як амали хайр бошад ва ё шарру бад, ҳисоб карда мешавад ва мувофиқи он ҷазо дода мешавад, ҳар касе амали хуб карда бошад аҷру подош мегирад ва касе амали бад ва нофармонии Худоро карда бошад, ҷазои бадиашро мебинад.

Ин навор дар атрофи аҳволи мардум дар рӯзи қиёмат суҳбат карда, баён мекунад, ки мардум дар рӯзи қиёмат аз корҳои худ пушаймон мешаванд, мусалмон аз он пушаймон мешавад, ки чаро дар дунё кори некро зиёд анҷом надод, аммо гунаҳкор ва кофир барои он пушаймон мешаванд, ки чаро мусалмон нашуданд ва бадкорҳо пушаймон мешаванд, ки чаро аз кори бад даст накашиданд ва ибодати Худоро анҷом надоданд.

Ин навор дар атрофи ҷаннат ва сифатҳои он ва инчунин дар бораи васфи азоби рӯзи қиёмат ва дӯзах суҳбат мекунад.

Ин навор дар атрофи даҳшати зилзилаи рӯзи қиёмат аст.

Ин навор дар атрофи амалҳои неку бади инсон суҳбат карда баён мекунад, ки Худованди муттаъол малоикаҳои хоссе халқ кардааст ва онҳоро мукаллаф кардааст, ки бо бандагонаш бошанд ва тамоми амалҳои неку бади онҳоро нависанд, Тамоми амалҳо навишта мешаванд агар чи монанди заррае бошанд. Ва ин амалҳо дар рӯзи қиёмат ба соҳибаш нишон дода мешавад ва дар асоси он ба ҷаннат ва ё дӯзах равона карда мешавад.

Ин навор шарҳи ҳадиси зане аст, ки аз Паёмбар (с) талаби дуъо кард, то инки вақти маризияш либосҳояшро пора накунад ва авраташ намоён нашавад.

Васфи ҷаннат дар Қуръон ва суханони Паёмбар (дуову дуруд бар ӯ бод) бисёр таъсири аҷиб ва бузурге бар саҳобагон мегузошт, ки рафтору кирдорашонро тағйир дода лаҳзае ҳам аз тоъату ибодати Худованд ғофил намемонданд.

Васфи дӯзах дар Қуръон ва суханони Паёмбар бисёр тасири аҷибе ва бузурге бар нафсҳои саҳобагон мегузошт, ки рафтору кирдори саҳобагонро тағйир медод. Ва онҳо аз тоату ибодати Худованд лаҳзае ғофил намешуданд.

Шайх Муҳаммад Солеҳи Пурдил дар бораи баъзе аз сифатҳои Паёмбари Акрам Муҳаммад (Дуову дуруд ба ӯ бод) суҳбат мекунад, ва алалхусус дар бораи сифатҳое, ки мушрикини Қурайш пеш аз биъсати Паёмбар Ӯро бо он сифатҳо мешинохтанд. (Мисли: Муҳаммади Содиқ, Муҳаммади Амин ва дигар сифатҳое, ки барои мусулмонон намуна мебошанд.)

Зиндагии баъд аз марг ва ҳақоиқи он ва баъд аз марг чи воқеъаҳо рӯй медиҳад ва зиндагии ҷовидона кадом аст, ва дигар корҳои алоқаманд ба зиндагии охират, ки ин суханрони дар бар гирифтааст.

Ин навор баён кунандаи аломатҳои рӯзи қиёмат, ва он чигуна барпо мешавад, ва аломатҳои қиёмат кадомҳоянд.

Ҳоҷи Мирзо дар ин навор дар бораи дӯстдоштани Паёмбари Худо (Дуову дуруд бар Ӯ бод) мавъиза мекунад, муҳабати мо нисбати Паёмбари Худо бояд чигуна бошад, оё муҳаббати Паёмбар сабаби наҷоти мо мешавад? Оятҳо ва ҳадисҳои воридшуда дар мавзуи муҳаббати Паёмбари Худо бо зикри баъзе аз қиссаҳои муҳаббати саҳобагон нисбати расули Худо.

Дар ин навор ҳоҷи Мирзо қиссаи қурбонии ҳазрати Исмоилро нақл мекунад.

Эшони Нуруддин дар ин навор дар бораи азоб ва саволу ҷавобҳое ки дар даруни қабр аз ҳар як инсон пурсида мешавад ба мо мерасонад.