مۇھەممەد يۇسۇپ قارىم - بارلىق ھۆججەتلەر

ئىنسان ئىشلاردا مەجبۇرىمۇ ياكى ئىختىيار ئىگىسىمۇ؟بۇ توغرىدا تەپسىلى چۇشەنچە بىرىلگەن بولسا.

«لائىلاھە ئىللەللاھۇ مۇھەممەدۇن رەسۇلۇللاھ»دېگەن تەۋھىد كەلىمىسىنى 70 مىڭ قېتىم ئوقۇسام پۈتۈن گۇناھلىرىم مەغپىرەت قىلىنامدۇ؟

مۇسۇلمان ئادەمنىڭ "بەزى كۇففارلار بەزى مۇسۇلمانلاردىن ئەخلاقلىقتۇر" دېيىشى توغرىمۇ؟ دىگەن سوئالغا تەپسىلى جاۋاپ.

بەدەل ھەجنىڭ شەرىئەتتىكى ھۆكمى ناملىق بۇ ئەسەردە، ئاپتور ھەج ۋە ئۆمرە ئىبادىتىنىڭ پەزىلىتى، بەدەل ھەجنىڭ شەرىئەتتىكى ھۆكمى ۋە ئۇنىڭ شەرتلىرىنى بايان قىلىپ بېرىش بىلەن بىرگە، شۇنداقلا ئۇيغۇر ھاجىلىرى ئارىسىدا يۈز بېرىۋاتقان بەدەل ھەج تىجارىتىنىڭ يىلدىن-يىلغا راۋاجلىنىشى، ئىبادەتنىڭ مىللىتىمىز ئارىسىدا تىجارەتكە ئايلىنىشى قاتارلىقلارنى قۇرئان- ھەدىسنىڭ نۇرى ئاستىدا مەزكۇر مەسىلىنىڭ خەتىرىنى روشەن بايان قىلىپ بېرىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا، "خۇشۇئ " نىڭ مەنىسى ۋە ئۇنىڭ شەرئى ھۆكمى، "خۇشۇئ " نىڭ پەزىلىتى، نامازخان ھاياتىدا "خۇشۇئ " نىڭ رولى ۋە ئەھمىيىتى قاتارلىق مۇسۇلماننىڭ بىلىشى مۇھىم بولغان مەسىلىلەرنى قۇرئان، سۈننەت ۋە سەلەپ-سالىھلارنىڭ خۇشۇئ چۈشەنچىسىدىن دەلىللەپ ئوقۇرمەنلەرگە بۇ مەسىلىنى ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

«ئىسلامدا رەھىم-شەپقەت پرىنسىپى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە رەھىم-شەپقەت ئالى جاناپلىقنىڭ سىمۋولى ئىكەنلىكى، مۇسۇلماننىڭ رەھىم-شەپقەت بىلەن ئەخلاقلىنىشىنىڭ مۇھىملىقى ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى، رەھىم-شەپقەتتە رەسۇلۇللاھنى ئۈلگە قىلىشنىڭ زۆرۈرلىكى، ئىسلام دىنىنىڭ رەھىم-شەپقەتتە باشقا دىن ۋە ئىدىلوگىيەلەردىن ئالاھىدە پەرقلىنىپ تۇرىدىغانلىقى، مۇسۇلمان ھاياتىنىڭ ئومۇمى قاتلىمىدا رەھىم-شەپقەتنى ئۆلچەم قىلىپ ياشاش ئارقىلىق قىيامەت كۈنىدە ئاللاھنىڭ رەھىم-شەپقەت قىلىشىنى قولغا كەلتۇرەلەيدىغانلىقى توغرىسىدىكى مۇھىم مەلۇماتلار ھۆزۈرۈڭلاردا.

«دىن ۋە ھايات» ناملىق بۇ ئەسەر 2000 سوئال ۋە جاۋابنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، ئاپتۇر ئەسىرىدە تەۋھىدنىڭ ھەقىقىتى ۋە تۈرلىرى، ئىمان ۋە ئىسلامنىڭ ئاساسلىرى، ئىسلام دىنىنىڭ پەزىلىتى ۋە ئۇنىڭدىكى كەڭرىچىلىك، رەسۇلۇللاھنىڭ قىسقىچە تەرجىمىھالى، ئائىلە تۇزۇمى ۋە پەرزەنت تەربىيىسى قاتارلىق ھەرقانداق مۇسۇلماننىڭ بېلىشى زۆرۈر دەپ قارالغان دىنى، ئىجتىمائى، سىياسى ۋە ئىقتىسادى، مەسىلىلەرگە ئالاھىدە ئورۇن بەرگەن.

مەن ئىنسان ئۆلگەندىن كېيىن، ئاڭلىمايدۇ، بەدىنى تۇپراققا ئايلىنىپ كېتىدۇ دەپ ئويلايتتىم. لېكىن  قەبرە ئازابى بارلىقى توغرىسىدا ھەدىسلەرنى كۆردۈم، بۇ دېگەنلىك ئىنسان ئۆلگەندىن بەدەن سېزىمچانلىقىنى يوقاتمايدۇ دېگەنلىكمۇ؟ قۇرئان كەرىمدە شېھىتلەر ئۆلمەيدۇ دېيىلگەن. ئىمام مۇسلىم رىۋايەت قىلغان بىر ھەدىستە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئەبۇ جەھىل، ئۇمەييە ۋە باشقا كاپىرلارنىڭ جەسەتلىرىگە خىتاپ قىلغاندا، ئۆمەر ئىبنى خەتتاب: ئۆلۈكلەر قانداق ئاڭلىيالايدۇ؟ دەپ سورىغاندا، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇلارنىڭ گەپنى ئاڭلايدىغانلىقى ئەمما جاۋاب قايتۇرالمايدىغانلىقىنى ئېيتقان، مېنىڭ زېھنىمدا چۈشىنىكسىز بولغان بۇ سوئاللارغا تەپسىلى جاۋاب بېرىشىڭلارنى سورايمەن.

مۇسۇلمانلارنىڭ پەلەستىندە تىنچلىق ئىچىدە ياشىشى مۇمكىنمۇ؟ مۇقەددەس كىتابتا ئىسرائىل دۆلىتى ئەمەس، پەلەستىن دۆلىتى بارلىقى سۆزلىنىدۇ، يەھۇدىلار بىلەن ئەرەبلەر ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام نەسلىدىن بولۇپ تۇرۇپ نېمە ئۈچۈن تىنچ ياشىيالمايدۇ؟ پەلەستىندىكى مىللى زىددىيەت نېمە ئۈچۈن تۇگىمەيدۇ؟

«ئامانەت ۋە خىيانەت» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە مۇسۇلماننىڭ ئەخلاقلىنىشى ۋە چەكلىنىشى مۇھىم بولغان ئىشلاردىن، ئامانەت ۋە ئۇنىڭ پەزىلىتى، ئىبادەتتىكى ئامانەت، خىزمەت ۋە تىجارەتتىكى ئامانەت، ئامانەتكە خىيانەت قىلماسلىق ۋە ئۇنىڭ پەزلى، خىيانەت ۋە خىيانەت قىلغۇچىغا ئاللاھ تەرىپىدىن بېرىلىدىغان جازا، مۇسۇلماننىڭ ئامانەتدارلىق بىلەن سۈپەتلىنىشى ئىماننىڭ تەقەززاسى ئىكەنلىكى توغرىسىدا مۇھىم مەلۇماتلار ھۆزۈرۈڭلاردا.

«راستچىللىق دۇنيا-ئاخىرەت سائادىتىنىڭ ئاچقۇچى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە راستچىللىق پەزىلەتنىڭ مەنبىيى، مۇسۇلماننىڭ راستچىللىق بىلەن ئەخلاقلىنىشى ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى، ئىسلام دىنىنىڭ راستچىللىق ئۇستىگە بەرپا قىلىنغانلىقى، ئاللاھ تائالا جانابى رەسۇلۇللاھنى راستچىللىقتا ئىنسانىيەتكە ئۈلگە قىلىپ ئەۋەتكەنلىكى توغرىسىدا مەلۇماتلار ھۆزۈرۈڭلارغا سۇنۇلدى.

«كەمتەرلىك ۋە ئۇنىڭ ئەھمىيىتى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەردە، كەمتەرلىكنىڭ پەزلى ۋە ئەھمىيىتى، مۇسۇلماننىڭ كەمتەرلىك بىلەن ئەخلاقلىنىشى، كەمتەرلىكتە ئوتتۇراھاللىقنى لازىم تۇتۇشىنىڭ مۇھىملىقى، كەمتەرلىك بىلەن ئەخلاقلانغۇچى دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە گۈزەل نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرۈدىغانلىقى توغرىسىدىكى مۇھىم مەلۇماتلار ھۆزۈرۈڭلاردا.

«ئېھسان ۋە ئۇنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى» ناملىق بۇ ئاۋازلىق ئەسەر، ئېھساننىڭ ئەھمىيىتى ۋە ئۇنى قانداق چۈشىنىشىمىز كېرەكلىكى، ئېھسان ۋە ئۇنىڭ ئەخلاق بىلەن بولغان ئالاقىسى ۋە ئۇنىڭ تۈرلىرى قاتارلىق مۇھىم مەلۇماتلارنى قۇرئان ۋە سۈننەت نۇرى ئاستىدا ئاڭلىغۇچىلارغا ئوچۇق يورۇتۇپ بېرىدۇ.

ئىسلام دىنى نېمە ئۈچۈن ئىسلام نامى بىلەن ئاتالغان؟

ئەھلى سۈننەت مەزھەبلىرى ئىچىدىكى مەشھۇر تۆت مەزھەبنىڭ قايسىسى ئەڭ توغرا دەپ قارىلىدۇ؟ بۇ ھەقتە قىسقىچە چۇشەنچە بېرىلگەن بولسا.

ئاپتور ماقالىسىدا نېمە ئۈچۈن ئىسلام شەرىئىتىدە چوشقىنىڭ ھارام قىلىنغانلىقى، چوشقا زۇكۇمىنىڭ ئىنسانىيەتكە بولىدىغان خەتىرى، ئىنسانىيەت بۇنىڭغا ئوخشاش بالا-مۇسىبەتلەرگە نېمە ئۈچۈن ئارقىمۇ-ئارقا ئۇچرايدىغانلىقى، مۇسۇلمانلار بۇنداق ئەھۋال ئاستىدا دىنىدا تېخىمۇ مۇستەھكەم تۇرۇشىنىڭ مۇھىملىقى، بەلكى ئىنسانىيەت دۇچ كېلىۋاتقان بالايى-ئاپەتلەر ئىنسانلارنىڭ ھەقىقەتكە قايتىشى ئۈچۈن قۇدرەتلىك ئاللاھ تەرىپىدىن بېرىلگەن سىگنال بولىشى مۇمكىنلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

مەن بەزى بىر ئەسەرلەردىن، قۇرئاننىڭ 15 پىرسەنتىنىڭ ئىسا ھەققىدە سۆزلەيدىغانلىقىنى ئوقۇدۇم، شۇنداقلا قۇرئان كەرىمنىڭ ئىنگىلىزچە تەرجىمىسىنى ئوقۇپ چىقتىم، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئىسا ئەلەيھىسسالامنى ئېتىراپ قىلىدىكەن ۋە پۈتۈن پەيغەمبەرلەرگە ئىمان ئېيتىشنى لازىم دەيدىكەن، ئۇنداقتا قۇرئان نېمە ئۈچۈن مۇقەددەس كىتاب(ئىنجىل)دا كەلگەن ئەھكاملار بىلەن زىتلىشىدۇ؟! قۇرئاننى خاتالىقتىن خالى دېسەك نېمە ئۈچۈن ئىسلامدا دىنىي پىرقىلەر بولىدۇ؟ ئىنجىلدا كۆپ خوتۇنلۇق بولۇشنى چەكلەيدۇ، ئىسلامدا نېمە ئۈچۈن رۇخسەت قىلىدۇ؟. قەلبىم ھەقىقەتنى ئىزدەشكە ئۈندەيدۇ، سوئالىمنى جاۋابسىز قالدۇرمىغايسىلەر.

دوستۇم ئايالىنى ئۈچ تالاق قىلغانتى، مەن ئۇ ئايالنى نىكاھىمغا ئىلىپ، ئاندىن بىرىنچى ئېرى بىلەن يارىشىۋېلىشى ئۈچۈن قويۇپ بەرسەم بولامدۇ؟

ئاشىق-مەشۇقلار بايرىمىغا ئىشتىراك قىلىشنىڭ ھۆكمى نېمە؟

ئاپتور بۇ ماقالىسىدا روزىنىڭ ئەھمىيىتى ۋە ئىنسان ھاياتىدىكى رولى، روزىنىڭ يولغا قويۇلىشىدىكى ھىكمەت، روزىنىڭ سالامەتلىككە دائىر پايدىلىرى ۋە روزىدارلار ئۈچۈن مۇھىم بەزى نەسىھەتلەرنى قۇرئان ۋە سۈننەت نۇرى ئاستىدا، تىببىي ئىلىملارنىڭ يەكۈنلىشى بىلەن ھۆزۈرۈڭلارغا سۇنىدۇ.