Islamic Culture

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 23/8/1430ھـ/2009-يىلى08-ئاينىڭ14-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال-شەيخ سۆزلىگەن. خۇتبىدا ھەرقانداق مۇسۇلماننىڭ ئۇلۇغ رامزان ئېيىدا ئاللاھنىڭ بەلگىلىمىلىرىدە توختىشى، بۇيرۇقلىرىغا ئىتائەت قىلىشىنىڭ مۇھىملىقى، روزىدارنىڭ تولۇق بېلىشى زۆرۈر دەپ قارالغان روزىغا دائىر ئەھكاملارنى ھوزۇرۇڭلارغا سۇنىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 10/7/1430ھـ 2009-يىلى07-ئاينىڭ03-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن.خۇتبىدا ياشلارنىڭ يازلىق تەتىل پۇرسىتىدىن پايدىلىنىپ، تەتىلنى دۇنيا ۋە ئاخىرەتلىكىگە مەنپەئەتلىك پائالىەتلەر بىلەن ئۆتكۈزۈشنىڭ مۇھىملىقى، دىن ۋە مىللى ئۆرپ-ئادەتكە يات ناچار ئەخلاقلاردىن يىراق بولۇشنىڭ مۇھىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 10/7/1430ھـ/ 2009-يىلى07-ئاينىڭ03-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ھۈسەيىن ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئال-شەيخ سۆزلىگەن. خۇتبىدا قىز-يىگىت ئوقۇغۇچىلارنىڭ تەتىل جەريانىدا ۋاقىتتىن قانداق پايدىلىنىشى كېرەكلىكى، ئاتا-ئانىلار پەرزەنتلىرى ئۈچۈن تەتىلنى مەنىلىك ۋە مەنپەئەتلىك ئۆتكۈزۈشىگە شارائىت يارىتىپ بېرىشىنىڭ مۇھىملىقى، ئاتا-ئانىلارنىڭ تەتىل جەريانىدا پۇرسەتنى غەنىمەت بېلىپ پەرزەنتلەرنىڭ روھىيىتىنى گۇللەندۇرۇشكە ئەھمىيەت بېرىشى ھەرقانداق مۇسۇلماننىڭ ئىمانى ۋە مىللى مەجبۇرىيىتى ئىكەنلىكى توغرىسىدا مۇھىم نەسىھەتلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 5/6/1430ھـ 2009-يىلى05-ئاينىڭ29-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئابدۇراھمان ئىبنى ئابدۇلئەزىز سۇدەيس سۆزلىگەن.خۇتبىدا ئۇچۇر ئالاقە ۋاسىتىلىرى ئۇچقاندەك تەرەققى قىلىۋاتقان ھازىرقى زاماندا، بۇ ۋاسىتىلارنى قوللانغۇچىنىڭ قوللىنىشتىكى پايدا-زىياننى بىلىشىنىڭ مۇھىملىقى، مۇسۇلماننىڭ بۇ نېمەتلەرنى دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە مەنپەئەتى يېتىدىغان ئەھمىيەتلىك ئىشلارغىلا قوللىنىش لازىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

ئاپتور ماقالىسىدا 1-ئاپرىل «يالغانچىلار بايرىمى»نىڭ ماھىيىتى، شەرئى ھۆكمى ۋە ئۇنىڭ شەخس ۋە جەمئىيەتكە بولىدىغان يامان تەسىرى، يالغانچىلىقنىڭ ئىنسانغا دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە ئىلىپ كىلىدىغان خەتىرى، مۇسۇلمان ھەرۋاقىت يالغانچىلىقتىن ساقلىنىشقا تىرىشىشىنىڭ لازىملىقى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ5/1/ 1430ھىجرى 2009-يىلى 01-ئاينىڭ 02-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ زۇلۇم تارتىۋاتقانلىقى ۋە ئادالەتسىز ھاكىمىيەتلەرنىڭ سۇكۇت قىلىۋاتقانلىقى، مۇسۇلمانلارنىڭ بۇ قىيىنچىلىقنى يېڭىش ئۈچۈن ئاللاھنىڭ دىنىنى چىقىش قىلىپ تۇرۇپ بىرلىشىشى كېرەكلىكى، دۇنيا مۇسۇلمانلىرىنىڭ غەززىدىكى قېرىنداشلىرىنى ھەرخىل ئۇسۇللار بىلەن ياردەم قولىنى سۇنىشىنىڭ ۋاجىپ ئىكەنلىكى توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلدى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 26/9/1429 ھـ 2008-يىلى 09-ئاينىڭ 26-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ ئەلى ئىبنى ئابدۇرەھمان ئەلھۇزەيپى سۆزلىگەن، بۇ خۇتبىدا رامزان ئېيىنىڭ ئىنسان ھاياتىدىكى رولى، ئىبادەتنىڭ ئىنساننىڭ روھى ۋە جىسمىغا بولغان تەسىرى، بەدەننىڭ غىزاغا ئېھتىياجى بولغاندەك روھنىڭمۇ غىزاغا ئېھتىياجى بولۇپ روھنىڭ غىزاسى بولسا تائەت ئىبادەت ئىكەنلىكى، مۇسۇلمان ھەر ۋاقىت ئۆزىنى تەكشۈرۈپ تۇرۇشىنىڭ مۇھىملىقى، پىتىر سەدىقىسىگە ئائىت بەزى ئەھكاملار توغرىسىدا مۇھىم تەۋسىيەلەرنى قىلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 26/9/1429ھـ 2008-يىلى09-ئاينىڭ 26-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر ئۇسامە ئىبنى ئابدۇللاھ خەييات سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا رامزاندا قىلىنغان ئىبادەتلەرنىڭ پەزىلىتى، قەدىر كېچىسى، شەۋۋال ئېيىدا ئالتە كۈن روزا تۇتۇشنىڭ پەزىلىتى، مۇسۇلمان رامىزان ئېيىنىڭ كېرىشى بىلەن خۇرسەن بولۇپ، چېقىپ كېتىشىدىن ھەسرەتلىنىدىغانلىقى، ئىنساننىڭ رامزاندىن كېيىن ياخشى ئەمەللەرنى داۋاملاشتۇرۇشقا مۇۋەپپەق قىلىنىشى رامىزاندىكى ئەمەللىرىنىڭ قوبۇل بولغانلىقىنىڭ ئالامەتلىرى دېگەن مەزمۇندا سۆزلەيدۇ.

ئاپتور بۇ ماقالىدا روزا ھېيت نامىزىنىڭ قاچان يولغا قويۇلغانلىقى، روزا ھېيت نامىزىنىڭ ئەھكاملىرى، قايسى ۋاقىتتا ئوقۇلىدىغانلىقى ۋە ئادا قىلىش تەرىقىسى، ھېيت نامىزى خۇتبىسى، ھېيت كۈنى قىلىش ياخشى كۆرۈلگەن ئىشلار قاتارلىق روزا ھېيت نامىزىغا دائىر مۇھىم بىلىملەر بىلەن ئوقۇرمەنلەرنى تەمىن ئەتكۈسى.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 19/9/1429 ھىجرى 2008-يىلى 09-ئاينىڭ 19-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ سەلاھ ئىبنى مۇھەممەد ئەلبۇدەير سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا رامزاننىڭ ئاخىرقى ئونى ۋە قەدىر كېچىسىنىڭ پەزىلىتى، ئېتىكاپنىڭ پەزىلىتى ۋە ساۋابى، تەھەججۈد نامىزى ۋە قۇرئان تىلاۋەت قىلىشنىڭ ئەھمىيىتى، مۇسۇلمان رامزاننىڭ ئاخىرقى ئون كۈنىدە جان-جەھلى بىلەن ئىبادەتكە بېرىلىشىنىڭ ئەۋزەل ئىكەنلىكى توغرىسىدا تەپسىلى چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 19/9/1429 ھىجرى 2008-يىلى-09-ئاينىڭ-19 كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى ھۇمەيد سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا رامزاننىڭ ۋە قەدىر كېچىنىڭ پەزىلىتى، رامىزان ئېيى قۇرئان تىلاۋەت ۋە ھەر تۈرلۈك ئىبادەتلەر بىلەن ئاللاھقا يېقىنلىشىشنىڭ ئۈنۈملۈك ۋاستىسى ئىكەنلىكى، مۇسۇلمان بۇ تېپىلماس پۇرسەتنى قولدىن بەرمەستىن ياخشى ئەمەللەرنى قىلىشقا تىرىشىشنىڭ مۇھىم ئىكەنلىكى توغرىسىدا چۈشەنچە بېرىدۇ.

ئاپتور بۇ ماقالىسىدا روزىنىڭ ئېنىقلىمىسى ۋە يولغا قويۇلىشى، روزىنىڭ ئىسلامدىكى ئورنى ۋە ئەھمىيىتى، تەراۋىھ نامىزىنىڭ پەزىلىتى ۋە ئەھمىيىتى، روزىدارنى ئىپتارلاتقاننىڭ ساۋابى،قەدىر كېچىسى ۋە پىتىر سەدىقىسىنىڭ پەزىلىتى ۋە ئەھمىيىتى، روزىنىڭ تۈرلىرى قاتارلىق مۇسۇلماننىڭ بېلىشى زۆرۈر بولغان رامىزان ۋە روزا تۇتقۇچىغا ئالاقىدار مۇھىم مەسىلىلەر تەپسىلى چۇشەندۇرۇلىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 22/7/1429ھـ 2008-يىلى 7-ئاينىڭ 25-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبنى پەزىلەتلىك شەيخ سالىھ ئىبنى ئابدۇللاھ ئىبنى ھۇمەيد سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا، ئاناتىلنىڭ رولى ۋە ئۇنىڭ ئەھمىيىتى، ئاناتىلنى قوغداش ئۇنىڭغا ئېتىبار بېرىش، مىللەتنى قوغدىغانلىق ۋە ئۇنى ھىمايە قىلغانلىق، ئۆز ئانا ۋەتىنىگە ھۆرمەت قىلغانلىق ۋە ئىنسانىيلىق بۇرچىنى ئادا قىلغانلىق بولۇپ، ھەرقانداق بىر مۇسۇلمان مىللەتنىڭ ئۆز ئاناتىلىنى ياخشى بىلىشى ئارقىلىق ئىنسانىيەت تەرەققىياتىغا تۆھپە قوشالايدىغانلىقى، ئاناتىلنى بىرىنچى ئورۇندا قويۇش، باشقا تىللارنى ھاجەتكە قارىتا ئۆگىنىش توغرىسىدا جانلىق مىساللار بىلەن ئەتراپلىق تەۋسىيە قىلىدۇ.

بۇ ماقالىدا مىراج كېچىسى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ راستچىل پەيغەمبەر ئىكەنلىكىگە دالالەت قىلىدىغان ئاللاھ تەرىپىدىن قىلىنغان بۈيۈك مۆجىزە ۋە ھۆرمەت ئىكەنلىكى، ئۇ كېچىنى تەبرىكلەشنىڭ بىدئەت سانىلىدىغانلىقى توغرىسىدا قۇرئان ۋە ساغلام ھەدىس نۇرى ئاستىدا چۈشەنچە بېرىدۇ.

بۇ مەدىنە مۇنەۋۋەرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەسچىتىنىڭ 23/6/1429 ھـ / 2008-يىلى 6-ئاينىڭ 27-كۈنىدىكى جۇمە خۇتبىسى بولۇپ، بۇ خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ ئابدۇلمۇھسىن ئىبنى قاسىم سۆزلىگەن.بۇ خۇتبىدا مۇسۇلمان ئۈچۈن ۋاقىتنىڭ نەقەدەر مۇھىملىقى،ئوقۇغۇچىلار يازلىق تەتىل پۇرسىتىدىن پايدىلىنىپ ۋاقتلىرىنى پايدىلىق ئىشلارغا سەرپ قىلىش كىرەكلىكى،ئاتا-ئانىلارنىڭ بۇ پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ئوغۇل-قىز پەرزەنتلىرىنى دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە پايدىلىق بولغان ئىشلارغا تەشەببۇس قىلىشىنىڭ مۇھىملىقى، ئەخلاقسىز دوست-بۇرادەرلەر بىلەن ئالاقە قىلىشتىن قەتئى چەكلىشى قاتارلىق مۇھىم مەسىلىلەر توغرىسىدا تەپسىلى چۈشەنچە بىرىدۇ.

بۇ مەككە مۇكەررەمە ھەرەم مەسچىتىنىڭ 16/6/1429ھـ 2008-يىلى 6-ئاينىڭ 20-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ ئومۇمى مەزمۇنى بولۇپ، خۇتبىنى پەزىلەتلىك شەيخ دوكتۇر سەئۇد ئىبنى ئىبراھىم ئەششۇرەيم سۆزلىگەن. بۇ خۇتبىدا ئەقىل ئىنسانغا ئاللاھ تەرىپىدىن بىرىلگەن ئەڭ بۈيۈك نېئمەت، قىممەتلىك گۆھەر ئىكەنلىكى، ھەر-خىل ساغلام بولمىغان كۈز قاراش ۋە ئىتىقاد، ناچار ئەخلاقلارنىڭ ئەۋىج ئالغان بۇگۇنكى كۈندە، ئاللاھ ئاتا قىلغان ئەقلىمىزنى سۇي ئىستمال قىلماستىن ئاللاھ رازى بولىدىغان ئىشلارغا ئىشلىتىش توغرىسىدا چۇشەنچە بىرىدۇ.

«رامىزان، تېلۋىزور ۋە بىز» ناملىق بۇ ماقالىدا، بىز ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى دۇنيانىڭ باشقا جايلىرىدىكى مۇسۇلمانلارغا ئوخشاش مۇبارەك رامىزان ئېيىنى تۆت كۆز بىلەن كۈتىۋاتقان بۇ كۈنلەردە، تېلۋىزىيە دىن ئىبارەت«دىلبۇزار»نى رامىزان مۇناسىۋىتى بىلەن كۆرمەسلىككە تىرىشىشىمىز ئارقىلىق، ئاللاھ تائالاغا، ئۇنىڭ دىنىغا، پەيغەمبىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا ئىخلاسىمىزنى نامايەن قىلىشىمىزنى ۋە شۇنداقلا مىللىي ئەنئەنە، ئۆرپ- ئادەتلىرىمىزنى بۇ ئارقىلىق قوغداپ قىلىشىمىزنى تەۋسىيە قىلىدۇ.

«قۇربان ھېيتى بىزدىن زادى قانداق روھنى تەلەپ قىلىدۇ؟» بۇ ماقالىدا، قۇربان ھېيتىنىڭ ھەقىقى ماھىيتى، نېمە ئۈچۈن ھېيت قىلىدىغانلىقىمىز، قۇربان ھېيتنىڭ ئۆرپ-ئادەت خاراكتىرگە ئىگە بايرام بولماستىن، بەلكى ئىسلام دىنىدا رەسمى يولغا قويۇلغان دىنى تۈس ئالغان بايرام ئېكەنلىكى ...قاتارلىقلارنى قۇرئان ھەدىستىن دەلىللەپ چۈشەندۇرىدۇ.

«قۇربان ھېيت نامىزىنىڭ ئوقۇلۇش ئۇسۇلى» بۇ ماقالىدا قۇربان ھېيت نامىزىنىڭ ئۆقۇلۇش ئۇسۇلىنى ھەنەپىي مەزھەبىگە كۆرە قۇرئان ھەدىسگە ئۈيغۇن ھالدا تەپسىلى چۈشەندۇرۇپ بېرىدۇ. قۇربان ھېيت بايرىمىنىڭ يېقىنلىشى مۇناسىۋىتى بىلەن بۇ ماقالىنى بېكىتىمىزدە ئېلان قىلدۇق.

«قۇربان ھېيتى»ناملىق بۇ ماقالىدا ئاپتۇر سۆزىنى تۆۋەندىكىدەك باشلايدۇ: مۇسۇلمان قېرىندىشىم! شۇ نەرسىنى ئېنىق بىلىڭكى، مۆمىنلەر ئۈچۈن دۇنيادا پەقەتلا ئۈچ ھېيىت بار بولۇپ، ئۇنىڭ بىرى ھەر ھەپتىدە تەكرارلىنىپ تۇرىدىغان جۈمە كۈنى، قالغان ئىككىسى يىلدا بىر قېتىمدىن كېلىدىغان رۇزا ۋە قۇربان ھېيتلىرىدىن ئىبارەتتۇر. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەدىنىگە كەلگەن چاغدا ئۇلارنىڭ ئوينايدىغان ئىككى كۈنى بار ئىدى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام كېلىپ،  "ئاللاھ تائالا سىلەرگە ئىككى كۈنىڭلارنى ئۇنىڭدىنمۇ خەيرلىك بولغان رۇزا ۋە قۇربان ھېيتىدىن ئىبارەت ئىككى كۈنگە تېگىشتۈرۈپ بەردى" دېدى. بۇنىڭ بىلەن ئاللاھ تائالا بىزگە ئويۇن ـ تاماشاغا تولغان ئىككى كۈننى، زىكىر، شۈكۈر، مەغپىرەت ۋە ئەپۇچانلىق كۈنىدىن  ئىبارەت بۇ ئىككى كۈنگە تېگىشتۈرۈپ بەردى.