Мақолаҳо

Бо фарорасидани иди навруз мехостам барои хонандагони гироми пешвоз гирифтани ин рузро аз нигоҳи шариъати исломи пешкаш кунам. Ва ҷоиз набудани ин идро бо баъзе аз суханҳои Паёмбар (с.в) ва баъзе аз суханони олимони мазҳаби Ҳанафи барои шумо пешкаш мекунам.

Салому алейкум ва раҳматуллоҳи ва баракатуҳу. Як савол: Як ҳадиси Расули акрам (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) аст, ки рости гап, маънояшро медонам, лекин матнашро ба тоҷикӣ ифода карда наметавонам. Яъне маънои ҳадис ҳамин мебошад, ки инсоне ки мурда аст дар қабр хобида ҳаст ва ба сабаби ин ки касе барои ӯ гиряву доду фарёд мезанад, ҳамон марди мурда ба азоб дучор ҳаст. Ҳамин ҳадис оё саҳеҳ мебошад? Барои он ки ҳазрати Оиша (Аллоҳ аз ӯ розӣ бод) ин ҳадисро қабул намекунад ва такя бар ояти Анъом; 164 ҳаст ба фикрам) мекунад.: Бигӯ: «Оё ҷуз Аллоҳ Парвардигоре ҷӯям?» Парвардигори ҳар чизест ва ҳар кас танҳо ҷазои кори худро мебинад. Ва касе бори гуноҳи дигареро бар дӯш намекашад. Сипас бозгашти ҳамаи шумо ба назди Парвардигоратон аст ва ӯ шуморо ба он чизҳое ки дар он ихтилоф меварзидед, огоҳ мекунад. Фикри шумо дар бораи ин ҳадис чист ва агар санадҳояшро меовардед, хуб мешуд.

Маълуму маъруф аст, ки дар дини мубини Ислом ҳамагӣ ду ид вуҷуд дорад: Рамазону Қурбон ва ё бо номҳои дигар иди саиди Фитр ва иди Азҳо. Инро ҳама медонанд ҳатто ғайри мусулмонҳо ҳам. Родию ва телевизёнҳои гуногуну мухталифи ҷаҳон аз рафту ҷараёни ин ду ид дар кишварҳои мухталифи мусалмоннишин гузоришҳои ҷолибу диданӣ пахш мекунанд.

Аввали пайдоиши иди 8-уми март, иди модар, иди занон, ва ҳукми пешвозгири ва тақдими туҳфа дар ин ид.

Аввал: Таърихи пайдоиши иди занон Аз ҷумлаи идҳое ки аксари мардуми ҷаҳон барои пешвоз гирифтанаш эҳтимоми хосе медиҳанд (Рузи модарон ё ин ки иди модарон) мебошад, бо вуҷуди он ки дар рузи пешвоз гирифтанаш миёни мардуми ҷаҳон ихтилоф аст, магар ин ки дар пешвоз гирифтанаш бо шакли ом иттифоқ аст..... Чуноне, ки дар боло зикр кардем ин ид ҳеч робитае ба дин яъне ба Қурон ва ба суннати Паёмбари ислом надорад, балки чуноне ки маълум шуд ин ид аксаран аз ҷиҳати мардуми ғарб баъди роҳпаймоиҳову эътирозҳо ба расмият шинохтаву пайдо шудааст, ва дур аз ҳамаи ашколи таъолим ва тарбияи динии муҷтамаъи исломи мебошад.

Бошарафтарин зани асри хеш Хадиҷа бинти Хувайлид дар оилаи миёнаҳол дар Маккаи Мукаррама таваллуд ёфтааст. Номи падараш Хувайлид ибни Асад ва номи модараш Фотима бинти Зоида будааст. Пеш аз биъсати набави мулаққаб ба Тоҳира буд. Ҳазрати Хадиҷа дар замони ҷоҳилият зани поку шарифа буда дар байни мардум ба неки ёдовар мешуд. У (р.з) аз зумраи тоҷирони машҳур ба шумор рафта дар молаш савдогарони зиёде тиҷорат мекарданд.

Хоҳари диндор: Нафсу хонаводаи хешро аз ширки зоҳириву ботини нигоҳ медорад. Хоҳари диндор: Ҳоҷати хешро танҳо аз Худо талаб карда танҳо назди Парвардигори хеш сар фуруд меорад. Хоҳари диндор: Хоҳари диндор аз ғайбату масхара ва таҳқири дигарон дури меҷуяд.

Рамла духтари Абу Суфён писари Сахр мебошад. Модараш Сафия духтари Абил-Ос писари Умайя амакии Усмон писари Аффон аст. У бо кунияаш –Умми Ҳабиба- дар байни мардум шинохта мешуд ва аз зумраи мусалмонҳои аввал ба шумор меравад. У бо ҳамроҳии шавҳараш –Убайдулло писари Чаҳш- дар Маккаи Мукаррама исломи хешро эълон намуд. Онҳо монанди дигар мусалмонҳои Макка аз шиканчаҳои пай дар пайи мушрикон эмин наёфтанд.

Аз дидгоҳи эътиқод имоматии Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам аз имоматии халифаҳояш аз чанд ҷиҳат фарқ мекунад: Касе ба имоматии Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи ва саллам имону эътиқод надошта бошад ва ё онро инкор намояд кофир мешавад. Аммо агар касе ба имоматии халифаҳояш имон наорад ва ё онро инкор кунад кофир намешавад, балки гунаҳгор дониста мешавад.

Шароб модари бадиҳо буда, инсонро аз тамоми сармояи иззат, шарофат, номи накӯ ва ифтихорот маҳрум месозад. Дар ҳар дину оин риояти панҷ чиз зарурӣ буда, мӯҳтарам шумурда шудааст: Дин, ақл, нафс, мол ва номус. Афроди майпараст бо васвасаҳо ва фиребҳои Шайтон ин панҷ чизро барбод дода, фақиру бенаво, беобрӯ ва масхараи кӯдакон мешаванд.

Моҳи сафар яке аз моҳҳои дувоздаҳгонаи ҳиҷри мебошад, ва у баъд аз моҳи муҳаррам меояд. Дар баъзе ривоятҳо омадааст ки онро барои он моҳи сафар мегуянд ки дар ҳамон вақт мардуми Макка ба сафар мебаромаданд, ва Макка аз мардум тақрибан холи мемонд. Ва ин чунин ин мақола дар бар гирандаи: Баъзе корҳое ки мардуми араб дар замони чоҳилият (пеш аз ислом) дар моҳи сафар анҷом медоданд. Баъзе аз эътиқодоту афкоре ки мардуми мусалмони имруза нисбат ба ин моҳи Худованд (сафар) доранд. Баъзе ҳадисҳои дуруғе ки нисбати моҳи сафар ворид шудааст.

Чигунае ки мебинем ва медонем баъд аз чанд рӯз соли нави милодӣ шуруъ мешавад. Ин маросим ки аслан мазҳари дини дорад вале бисёри аз мардуми мусулмон аз ин бохабар нестанд, ва онҳо ҳам мисли масеҳиён ин идро пешвоз гирифта хушҳоли мекунанд, ва дастархон ороста ҳамдигарро бо фарорасии ин ид табрику таҳният мегуянд. Ва барои ҳамдигар туҳфаҳо харида тақдим мекунанд. Пас оё барои мусулмонон ҷоиз аст ки ин рӯзро пешвоз гирифта дар ин рӯз хушҳоли кунанд? Оё ҷоиз аст ки дастархон ороста дустон ва хешу таборро даъват намоянд? Оё ҷоиз аст ки ширини ва туҳфаҳо тақдим намоянд? Ва дигар саволҳо ки мехоҳам дар ин мақолаи мухтасар ҷавоби худро ёбанд.

Суол: Ҳукми табрик кардани кофирон дар иди Кресмес (иди соли нави милодӣ) чист? Ва чигуна ҷавоб диҳем онҳоро вақто бо ин ид моро табрик карданд? Оё ба ҷойҳое ки ин гуна муносибатҳо аст, рафтан ҷоиз аст? Оё агар ин кор аз тарафи инсоне ғайри ихтиёри сурат гирад гунаҳгор мешавад? ва рафтанаш шояд аз шарм ё муҷомала ё барои худро дар назди онҳо ноҳинҷор ҳис накардан сурат гирифта бошад, ва ё бо дигар сабабҳо? Ва оё ба онҳо ташаббуҳ ва ё монанди кардан ҷоиз аст?

Фазоили моҳи муҳаррам ва рӯзи ошуро. Моҳи муҳаррам моҳи бузург ва мубораке аст ва он моҳи аввали солшумории ҳиҷрӣ ва яке аз моҳҳои ҳаром мебошад. Фазлу бузургии бисёр рӯза гирифтан дар моҳи муҳаррам. Ошуро аз нигоҳи таърих. Кадом рӯз ошуро аст? Рӯзаи рӯзи ошуро сабаби бахшиши кадом гуноҳон аст? Ва савобу аҷри рӯза мағрур нашавем. Ин мақола ҳамин мавзуъҳоро дар бар мегирад.

Вақто ки Мусо (а) ва ҳамроҳонаш бо амри Худованд ба тарафи соҳили дар (дарёи Нил) равона шуданд, Фиръавнҳам бо лашкараш аз дунболи онҳо равона шуд. Ҳангоме ки Мусо (а) бо бани исроил ба лаби дарё расид онҷо киштие ё василае барои гузаштан аз дарё вучуд надошт. Дар рубаруяшон дарё ва дар пушташон Фиръавн бо лашкараш буд, ва онҳо ғайр аз ду роҳ дигар роҳе надоштанд……. Рузи ошуроро бо руза гирифтан бояд гузаронид Вақте ки расули Худо (с) аз Макка ба Мадина ҳиҷрат кард, дид ки яҳудиҳои Мадина рузи ошуроро руза мегиранд, гуфт: "Барои чи имрузро руза мегирен?".

Аз беҳтарин неъматҳое: ки Худованд барои бандагонаш дода аст, ин аст, ки рӯзҳои бузург ва пурфайзу баракатро барояшон пай дар пай оварда аст; то ин ки бандагонаш аз аҷру савоби ин рӯзҳо баҳраманд шаванд. Чун мавсими ҳаҷ ба поён расид баъд аз он Худованд дигар моҳи бузургеро миёрад "Муҳаррам", ки онро пайғамбари Худо ба номи "Шаҳруллоҳи алмуҳаррам" номида аст. Фазилат ва бузургии рӯзи ошуро, ва рӯза гирифтани он ҳадисҳои зиёде дар баёни фазилат ва рӯза гирифтани рӯзи ошуро аз Пайғамбари Худо ривоят шудааст, ки баъзе аз онҳоро батаври мисол зикр хоҳем кард.

Эй фарзанди одам! Марг ки барои падар ва модарамон (Одам ва Ҳаво алайҳимо салом) ки расид ҳеч шаку шубшҳа нест, ки бар моҳам мерасад. Маънои маргро бо каломи Худо ва бо ҳадисҳои Расулуллоҳ фаҳмонидан чи зебост. Худованд мефармояд: { وَأَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ أَحَجدَكُمُ المَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَولاَ أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيْبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُنْ مِنَ الصَّالِحِيْنَ }. Яъне: "Нафақа кунед аз ончики рузиятон кардаем пеш аз инки марг бар яке аз шумо бирасад ва бигуяд: Парвардигоро агар андаке маргро бар ман тахир биандози ки садақа бидиҳам ва аз чумлаи некукорон шавам, Худованд ҳаргиз марги касеро ки аҷалаш расида бошад тахир намеандозад ва Худо ба ончики анҷом медиҳад огоҳ аст".

قال الله تعالى: { يُرِيْدُ اللهُ بِكُمُ اليُسْرَ وَلاَ يُرِيْدُ بِكُمُ العُسْرَ } «Худованд осониро барои шумо мехоҳад ва сахтиву душвориро барои шумо намехоҳад». Барои эҷоди суҳулат дар анҷоми ибодатҳо шариъат як силсила сабукиҳоеро дар назар гирифтааст, ки масҳ кашидан бар масҳӣ, захмбанд ва … аз он ҷумла мебошанд. Масҳ аслан бо суннати Расули Худо (с) собит гардидааст. Аз ҷумла аз Алӣ ибни Абутолиб (р) ривоят шудааст, ки Паёмбар (с) муддати масҳро барои мусофир се шабонарўз ва барои муқим як шабонарўз муайян намудааст, он ҷо, ки мефармояд: «Мусофир то се шабонарўз ва муқим то як шабонарўз (бар мўзаҳояшон) масҳ мекашанд».

Дар соли шашуми ҳиҷри ҳазрати Расули Худо (с) хост, ки қаламрави давлати исломиро густариш диҳад. Аз ин рў, ҳашт нома ба сарон ва руасои Араб ва Аҷам ирсол дошт ва дар он номаҳо ишонро ба Ислом даъват кард ва дар ҷумлаи ин руасо яке ҳам Сумома ибни Усоли Ҳанафи буд. Бидуни шак Сумома яке аз он шахсиятҳои маъруфи даврони ҷоҳилият буд, ки арабҳо ҳарфашро мешуниданд ва аз амру фармонҳои ў итоат мекарданд.

Номи аслии ин саҳобии гиромиқадр Холид ибни Зайд ибн Кулайб аст ва ба қабилаи бани Наҷҷор нисбат дорад. Кунияаш Абуаюб ва мансуб ба Ансор аст, чи аз мо мусалмонон касе нест, ки Абуаюб Ансориро нашиносад?