وتاره‌كان

ئه‌م بابه‌ته‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی ( ڕێزلێنانی ئافره‌ت له‌ ئیسلامد )، دانه‌ره‌كه‌ی شێخ موحه‌ممه‌د جه‌میل زینۆیه‌، وه‌ باسی وه‌زع وحاڵی ئافره‌تان ده‌كات له‌سه‌رده‌می نه‌فامی وجاهیلیه‌تدا، بۆ نمونه‌: ئافره‌تان هیچ مافێكیان نه‌بووه‌ له‌سه‌ر پیاوان، وه‌ ته‌ڵاق ژماره‌یه‌كی دیاری كراوی نه‌بوو، پیاوان ده‌یانتوانی به‌ ئاره‌زووی خۆیان ژن بهێنن، واتا ژماره‌یه‌كی دیاری كراوی نه‌بوو، وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ ئیسلام دیار كردووه‌.

ئاینی پیرۆزی ئیسلام به‌چاوێكی مرۆڤ دۆستانه‌وه‌‌ سه‌یری كه‌سانی ناموسڵمان ده‌كات، چونكه‌ ناكرێت جگه‌ له‌م دیده‌ دیدێكی تری هه‌بێت به‌رامبه‌ر كه‌سانی تر، له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م ئاینه‌ كۆتا ئاینی ئاسمانیه،‌ په‌روه‌ردگار خه‌ڵاتی كردووه‌ بۆ مرۆڤایه‌تی فه‌رمانی كردووه‌ به‌ هه‌موو خه‌ڵكی قبوڵی بكه‌ن و بۆ ئه‌م كاره‌ش پێغه‌مبه‌ری خودای هه‌ڵبژارد و جوبره‌ئیلی ڕه‌وانه‌ كرد بۆلای و قورئانی پیرۆزی وه‌ك دوا په‌یامی ئاسمانی بۆ هێنا تاوه‌كو ببێته‌ ڕه‌حمه‌ت بۆ ته‌واوی جیهان

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی فه‌زڵ وپله‌ وپایه‌ی ئامۆژگاری له‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلام.

ئه‌م بابه‌ته‌ باس له‌ ڕواڵه‌تی ڕێزلێنانی خوا ده‌كات بۆ مرۆڤ به‌ به‌ڵگه‌ی چه‌ند ئایه‌تێك له‌ قورئانی پیرۆز.

ئه‌گه‌ر خه‌زنه‌دار بیه‌وێت پاداشتی كه‌سی خێرخوازی ده‌ست كه‌وێت، ده‌بێت ئه‌م سیفاتانه‌ی تێدا بێت: موسڵمانیه‌تی، دستپاكی، جێبه‌جێ كردنی فه‌رمان، پێ خۆشنووده‌.

قورئانی پیرۆز ڕابەرو ڕێ نیشاندەری مرۆڤایەتی و ڕۆشنایی ژیان و دەستوریەتی، وەهەرشتێك مرۆڤـ پێویستی پێ بێت، ئەوا خوای گەورە بەدەقێكی قورئانی، یان بەئاماژە بۆكردن ڕوونی كردۆتەوە.. ئه‌م ووتاره‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ ده‌كات: یەكەم: لێوردبونەوە لەرِوانگەی قورئانی پیرۆز... دووەم: لێوردبونەوە لەقورئانی پیرۆز لەرِوانگەی فەرمودەكانی پێغەمبەر (صلى الله عليه وعلى اله وسلم... سێ‌ یەم: گرنگی وردبونەوە لە قورئانی پیرۆز لای پێشینەچاكەكانمان (السلف الصالح)... چواره‌م: چەند هۆكارێك بۆ وردبونەوە لە قورئان...

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ چه‌ند دوعایه‌ك له‌ قورئان وسوننه‌ت به‌ مه‌به‌‌ستی له‌به‌ركردن.

زانایان ( ره‌حمه‌تی خوایان لێ بێت ) له‌سه‌ر ئه‌رك و واجباته‌كانی سه‌ركرده‌ و خه‌لیفه‌ی موسڵمانان زۆریان قسه وباس‌ كردووه‌، ئیمامی ماوردی ( ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ) ده‌ڵێت : ئه‌رك و واجبه‌كانی سه‌ركرده‌ی موسڵمانان ( 10 ) ئه‌ركن.

خۆشه‌ویستان له‌م باسه‌ی ئه‌مجاره‌ماندا ئاماژه‌ به‌و كارانه‌ ده‌كه‌ین كه‌ ده‌بنه‌ هۆی ڕه‌ق كردن و ڕه‌ش كردنی دڵه‌كان، به‌ پشتیوانی خوای گه‌وره‌ ئاماژه‌ به‌ گرنگترین ئه‌و كارانه‌ ده‌كه‌ین به‌ هیوای ئه‌وه‌ی لێیان به‌ ئاگابین بۆ ئه‌وه‌ی خۆمانیان لێ بپارێزین

هه‌ر كه‌سێك بانگی خه‌ڵكی بكات بۆ ڕێگای هیدایه‌ت، ئه‌وه‌ به‌ ئه‌ندازه‌ی پاداشتی ئه‌وانه‌ی كه‌ شوێنی ده‌كه‌ون پاداشتی ده‌ستده‌كه‌وێت، هیچ له‌پاداشتی ئه‌وان كه‌م ناكات، هه‌ر كه‌سێكیش بانگی خه‌ڵكی بكات بۆ گومڕایی، ئه‌وا تاوانی له‌سه‌ره‌ وه‌ك ئه‌وانه‌ی كه‌ شوێنی ده‌كه‌ون و هیچ له‌ تاوانی ئه‌وان كه‌م ناكات...

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی حوكمى ئه‌و كه‌سه‌ی باوه‌ژنه‌كه‌ى به‌هاوسه‌ر بگرێت، وه‌ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیار‌انه‌ ده‌داته‌وه‌: ئه‌وه‌ى به‌ زانین ئه‌و كاره‌ ده‌كات؟ ئه‌وه‌ى نه‌یزانیوه‌ ئه‌و ئافره‌ته‌ باوه‌ژنیه‌تى و به‌ نه‌زانى كردوویه‌تى؟ حوكمى ئاشكرابوونه‌كه‌ چیه‌؟ حوكمى منداڵی لێكه‌وته‌ى ئه‌و هاوسه‌رگیریه‌ چیه‌؟

ئاینی پیرۆزی ئیسلام حه‌زی له‌ ئه‌نجامدانی كاری باش وچاك وبڵاوكردنه‌وه‌یه‌تی له‌ ناو خه‌ڵكیدا، وه‌ ڕقی‌ له‌ كاری خراپ و هه‌وڵده‌دات بۆ له‌ناوبردن ونه‌هێشتنی.

به‌و مه‌رجانه‌وه‌ی كه‌ ئیسلام دایناوه‌ بۆ فره‌ژنیی، ده‌توانین بڵێین فره‌ژنی چه‌ندین سودی تێدایه‌ له‌وانه‌: خوای گه‌وره‌ پیاوی وادروست كردوه‌ كه‌ مه‌یلیان زۆره‌ بۆ لای ئافره‌ت و وایان پێ خۆشه‌ زیاد له‌ ژنێكیان هه‌بێت...

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ باس كردنی گرنگی پارێزگاری له‌سه‌ر كردوه‌ چاكه‌كان له‌ ڕوانگه‌ی قورئان وسوننه‌ته‌وه‌.

خۆشه‌ویستان بۆ گفتوگۆ كردن له‌سه‌ر ئه‌م مه‌سئه‌له‌یه‌ و به‌راوركردنی به‌ ده‌قه‌كانی شه‌ریعه‌تی ئیسلام و ئه‌حكام و یاسا وڕێساكان ده‌بێت له‌ دوو ته‌وه‌ره‌وه‌ لێی بدوێین : ته‌وه‌ره‌ی یه‌كه‌م: ئامانجی ئه‌و ڕیكخروانه‌ و مه‌به‌سته‌ شاراوه‌كانیان. ته‌وه‌ره‌ی دووه‌میش : هه‌ڵسه‌نگاندنی هه‌ندێك له‌ ده‌قی ماده‌كانی جاڕنامه‌ی مافه‌كانی مرۆڤ وبه‌راوردكردنیان له‌گه‌ڵ بنه‌ماكانی شه‌ریعه‌تی ئیسلامیدا.

بەڕای من هۆکاری دواکەوتنی ئەم هاوسەرگیریە ئەگەر چی لایەنی دەسەڵاتدار بەیاسای دەستکرد، ئەو حوکمە شەرعیەی وەستاندووەو، زۆرێك لە ڕێکخراوەکانی ژنانیش بەتەواوی ئافرەتانیان ترساندووەو ڕێگریان لێ کردوون و دووریان خستونەتەوە لەو پرۆسەیە!. بەڵام بەڕای من گەورەترین هۆکارو ترس و دڵە ڕاوکێ کە بۆ ئافرەتان دروست بووە، پیاوان خۆیانن!

ئه‌م ووتاره‌ باسی سزای ئەو ڕێگر و چەتانە ده‌كات كە بە چەك ڕێگە لە خەڵك دەگرن، بۆ ئەوەی سەروەت و سامانی خەڵك بەئاشكرا ببەن، لە عەرەب و تورك و كورد، وجوتیاران و سەربازە خراپەكارەكان و یاخی بوانی شارەكان یان هەركەسێكی تر...

زۆر جار كەسانێك بۆ پاساو هێنانەوە بۆ هەڵسوكەوت و سیاسەتە ناشەرعییەكانی خۆیان شوبهە دێننەوە لە جیاتی بەڵگە...بەوەی ئایەت و فەرمودەیەك دێننەوە كە هیچ پەیوەندی بەو باسەوە نییەو بگرە لەوانەشە بە پێچەوانەوە خۆی بۆ خۆی بەڵگە بێت لەسەر ناشەرعی ئەو كارەی دەیكات... یەكێك لەو بابەتانە بریتییە لە ڕێزگرتن و حورمەت گرتنی كافرو موشریك و جولەكەو گاور...

خوای گه‌وره‌ شه‌وێك فه‌رمانیدا به‌ پێغه‌مبه‌ر( صلی الله‌ علیه‌و سلم) تا بۆ مه‌دینه‌ كۆچ بكات، پێغه‌مبه‌ریش( صلی الله‌ علیه‌و سلم) (عه‌لی) ئاگاداركرد كه‌ له‌ جێگاكه‌یدا بخه‌وێ تا كافره‌كان وابزانن ئه‌وه‌ موحه‌ممه‌ده‌و له‌ ماڵه‌وه‌ نووستووه‌، هه‌روه‌ها راشیسپارد كه‌ ئامانه‌ته‌كانی خه‌ڵكی دوای رۆیشتنی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌و سلم) بداته‌وه به‌ خاوه‌نه‌كانی‌ ـ چونكه‌ له‌به‌ر ئه‌مینی و ده‌ستپاكی زۆر له‌ خه‌ڵكی ئامانه‌تیان لاى پێغه‌مبه‌ر( صلی الله‌ علیه‌و سلم) دانابوو ـ ، ئه‌وسا عه‌لی خۆیشی بۆ مه‌دینه كۆچ بكات.

زۆرێك لە پیاوان لە مانای تەڵاق بەجوانی تێنەگەشتون و ، سوێند خواردن بە تەلاق و تەڵاق خواردن بۆتە بنێشتە خۆشەی سەرزمانیان و هەرکات توڕە بونێکی سادە لەگەڵ خێزانیاندا ڕویدا یان لە دەرەوەی ماڵ بۆ گاڵتەو گەپ یان لەکاتی کڕین و فرۆشتندا زۆریان بۆ هات خێرا سێ بەسێ یەکی پیادا دەکێشن!.