وتاره‌كان

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی چه‌نده‌ها وانه‌ ده‌كات‌ له‌ ژیانی پێغه‌مبه‌ری خواوه‌ وه‌رگیراوه‌ و ده‌بێته‌ مایه‌ی فێربوونی گه‌شه‌پێدانى مرۆیى.

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی چۆنیەتی ژن هێنانی پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم) ده‌كات.

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ ده‌كات: - سنوور‌ى زانستی قیرائات. - باسه‌كانى زانستی قیرائات. - به‌رووبوو‌مى زانستی قیرائات. - فه‌زڵى زانستی قیرائات. - به‌راوردكردنى زانستی قیرائات له‌ گه‌ڵ زانسته‌كانى تر. - سه‌رچاوه‌‌ى زانستی قیرائات.

خوێنه‌ری به‌ڕێز: به‌م شێوه‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌ باس له‌ زه‌كاتی‌ سه‌رفیتره‌ ده‌كه‌ین: یه‌كه‌م: حوكمی‌ سه‌رفیتره‌و حیكمه‌ته‌كانی‌. دووه‌م: ئه‌و شته‌ی‌ كه‌ ده‌بێت بدرێ له‌ سه‌رفیتره‌دا. سێیه‌م: ئه‌ندازه‌كه‌ی‌. چواره‌م: كاتی‌ ده‌ركردنی‌ زه‌كاتی‌ سه‌رفیتره‌. پێنجه‌م: شوێنی‌ ده‌ركردنی‌ زه‌كاتی‌ سه‌رفیتره‌.

ئازیزان ڕۆژوو به‌گشتی و ڕۆژووی مانگی ڕه‌مه‌زان به‌تایبه‌تی پله‌وپایه‌یه‌كی گه‌وره‌ ومه‌زنی هه‌یه‌ له‌ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا، ئێمه‌ هه‌وڵ ئه‌ده‌ین به‌ئه‌ندازه‌ی پێویست ئه‌وه‌ی له‌فه‌رمووده‌ سه‌حیحه‌كاندا له‌م باره‌یه‌وه‌ هاتووه‌، بیخه‌ینه‌ به‌رده‌م به‌ڕێزتان.

خۆشه‌ویستان پێغه‌مبه‌رى خوا (صلی الله علیه وسلم) له‌ فه‌رمووده‌كانیدا رۆژ‌ووگرتنى له‌ چه‌ند رۆژ‌ێكدا به‌ حه‌رام یا ناپه‌سه‌ند \”مكروه‌\” داناوه‌، كه‌ ئه‌مانه‌ن: - هه‌ردوو چه‌ژنی ڕه‌مه‌زان وقوربان. - سێ رۆژ‌ى پاش جه‌ژ‌نى قوربان: كه‌ پێى ده‌ڵێن \”أیام التشریق\”. - رۆژ‌ى گومان لێكراو \”یوم الشك\”. - رۆژ‌ى هه‌ینى به‌ته‌نیا.

ئیعتكاف سوننه‌تێكی گه‌وره‌ وخواپه‌رستی و عیباده‌تێكی ڕۆحی وجه‌سته‌یه‌، مرۆڤی باوه‌ڕدار وا لێ ده‌كات كه‌ بۆ ماوه‌یه‌ك له‌پیسی و چڵك وچه‌په‌ڵیه‌كانی دونیا و دونیا په‌رستی وهه‌ڵپه‌كردن به‌ دواییدا خۆی دابڕنێت و خۆی یه‌كلای بكاته‌وه‌ بۆ پاككردنه‌وه‌ی ڕۆح وموناجات وذیكر ویادی په‌روه‌ردگاری به‌ڕه‌حم و میهره‌بانی، جا بابزانین ئیعتكاف مانای چییه‌ و چۆن ده‌كرێت و ئادابه‌كانی چۆنن و پێغه‌مبه‌ری خودا (صلی الله علیه وسلم) له‌باره‌یه‌وه‌ه‌ چی فه‌رمووه‌.

چاكسازی له‌ نێوان خه‌ڵكیدا بریتیه‌ له‌وه‌ی كه‌ له‌ نێوان دوو كه‌سدا ناخۆشی و دوژژمنایه‌تی هه‌یه‌ ، كه‌سێك دێت چاكسازی ده‌كات له‌ نێوانیاندا، وه ده‌بێته‌ مایه‌ی نه‌هێشتنی ئه‌و ناخۆشی ودوژمنایه‌تیه‌. ئه‌م باه‌به‌ته‌ ده‌رباره‌ی واتای كۆمه‌ڵه‌ ئایتێكه‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ چاكسازی له‌ نێوان خه‌ڵكیدا.

خۆشه‌ویستان: ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت ژیانمان نوێ بكه‌ینه‌وه‌ له‌م مانگه‌ پیرۆزه‌دا ده‌بێت بزانیین كه‌وا: یه‌كه‌م: مانگی ڕه‌مه‌زان مانگی چاككردنی دڵه‌كانه. دووه‌م: مانگی ڕه‌مه‌زان مانگی چاكردن وپاكردنه‌وه‌ی زوبانه‌‌. سێیه‌م: مانگی ڕه‌مه‌زان فرسه‌ته‌ بۆ وازهێنان له‌ ڕه‌وشتی ڕه‌زیلی وئه‌نانیه‌ت.

ره‌مه‌زان ئه‌و مانگه‌ پیرۆزه‌ى په‌روه‌ردگارى مه‌زن و دلۆڤان وه‌ك دیاری و هه‌لێك به‌خشیویه‌تى به‌ به‌نده‌كانى تا له‌ لاوازى و هه‌ژارى و زه‌لیلى و گوناهو تاوان و خه‌م و په‌ژاره‌و رزگاریان بكات.

وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «مختصر الفقه الإسلامي»، وه‌ تایبه‌ته‌ به‌: چۆنیه‌تى ڕۆژووگرتن له‌و وڵاتانه‌ى خۆرى تێدا ئاوا نابێت.

موسڵمانانی یەك خوا پەرست، گەر ڕۆژوو گرتن تەنها خۆگرتنەوە بوایە لە خواردن و خواردنەوە ئەوا لە ڕۆژوو گرتن ئاسان تر نەدەبوو، بەڵام ئەم هەڵە تێگەیشتنەی زۆرێكمان وای كردوە لەگەڵ تەواو بوونی ڕەمەزان زۆرێكمان تەنها برسێتی و تینوێتیەكەمان بۆ ئەمێنێتەوە لەگەڵ تاوانێكی زۆر، هۆكاری سەرەكی ئەم ئەنجامەش پارچە گۆشتێكی بچوكە كە ڕەنگەی بەشی تێربوونی پشیلەیەكی برسی نەكات كەچی بەهۆیەوە مرۆڤێكی چوارشانە ئەچێتە دۆزەخەوە.

ئه‌م باه‌به‌ته‌ ده‌رباره‌ی واتای كۆمه‌ڵه‌ ئایتێكه‌ كه‌ تایبه‌تن به‌ ڕه‌وشتی ئیماندارن له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ری خوا صلى الله عليه وسلم.

بۆ ئەوەی ئەم عیبادەتە نەبێتە جۆرێك لەعادەت و قورس نەبێت لە سەرمان پێویستە هەموو موسڵمانێك پرسیارێك لەخۆی بكات ئەویش بۆچی ڕۆژوو بگرین ؟ جونكە خەڵكێكی زۆر ڕۆژوو ئەگرن و نازانن بۆچی ڕۆژوو ئەگرن.

زانستی (فقه ) له‌ئاینی پیرۆزی ئیسلام وفه‌زڵ وگه‌وره‌یی: وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \” فیقهی ئاسان له‌ ژێر ڕۆشنای قورئان و سوننه‌ت\”، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام. • ماناو واتای ( الفقه ) له‌ زمانه‌وانیی و زاراوه‌دا. • به‌روبومی زانستی فقه . • فه‌زڵی تێگه‌یشتن وزانستی (فقه) له‌ دین.

قه‌رزكردن: وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \” مختصر الفقه الإسلامي\” ، وه‌ ئه‌م بابه‌تانه‌ له‌ خۆ ده‌گرێت: • جۆره‌كانی گرێبه‌ست . • حیكمه‌ت له‌ ڕه‌وا بوونی قه‌رز . • فه‌زڵی قه‌رزدان . • حوكمی قه‌رز . • حوكمی چاكه‌ كردن له‌ قه‌رزدا . • حوكمی كه‌مكردنه‌وه‌ی قه‌رز بۆ ئه‌وه‌ی قه‌رزار زوو قه‌رزه‌كه‌ بگێڕێته‌وه‌. • حاڵه‌ته‌كانی قه‌رزار . • سزای ئه‌و كه‌سه‌ی قه‌رز ده‌كات ونیازی گێڕانه‌وه‌ی نییه‌.

برا و خوشكى بەڕێز... پەلە بكە بۆ گەڕانەوە بۆ لاى خوا و بەڕاستەقینەیى پەیمانى پێ بدە، تا خواى گەورە هەموو خراپە و تاوانەكانیشت بۆ بگۆڕێت بەچاكە.

نوێژی خۆرگیران ومانگ گیران: وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \” مختصر الفقه الإسلامي\” ، وه‌ ئه‌م بابه‌تانه‌ له‌ خۆ ده‌گرێت: • حوكمى نوێژی خۆرگیران ومانگ گیران . • زانینی كاتی خۆرگیران ومانگ گیران . • هۆكاره‌كانی ئه‌و دوو دیارده‌یه‌ . • چۆنیه‌تی نۆێژی ( كسوف ) و ( خسوف ) . • چۆنیه‌تی وتاری نوێژی خۆرگیران . • گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و نوێژه‌. • تێگه‌یشتن له‌ خۆرگیران . • حوكمی نوێژی ( الآيات ).

له‌ واقعی ئه‌مڕۆدا كه‌سانێك هه‌ن له‌ نێو كۆمه‌ڵگه‌دا له‌ ڕاستیدا هه‌ژار نین، به‌ڵكو سواڵ كردنیان كردوه‌ته‌ پیشه‌ وكاری ڕۆژانه‌یان بۆ ئه‌وه‌ی پاره‌ وپول كۆكه‌نه‌وه‌، وه تا ڕاده‌یه‌ك ده‌توانین بڵێین ئه‌م كاره‌ بووته‌ دیارده‌یه‌ك، بۆیه‌ پێم خۆشه‌ ده‌رباره‌ی ئه‌م بابه‌ته‌ بدوێم له‌ ڕوانگه‌ی ئاینی پیرۆزی ئیسلام وچاره‌سه‌ره‌كه‌شی دیاری بكه‌ین.

بێ گومان یه‌ك خواناسین گه‌وره‌ترین شته‌ كه‌ مرۆڤایه‌تی پێویستی پێیه‌تی، وه‌ هۆكارێكی سه‌ره‌كیه‌ بۆ به‌خته‌وه‌ری دونیاو قیامه‌ت، وه‌ یێویسته‌ هه‌موو خه‌ڵكی فێری ببێت و له‌ مانای تێ بگات.