نوسینگه‌ی ( ره‌بوه‌ی ) هه‌ره‌وه‌زیی بۆ بانگه‌واز و وشیاركردنه‌وه‌ی ڕه‌وه‌نده‌كان له‌ شاری ڕیاز - وتاره‌كان

خوێنه‌ری ئازیز ئه‌وه‌ی له‌به‌رده‌ستی ئێوه‌ی به‌رێزدایه‌ كۆمه‌ڵێكه‌ له‌ ئایه‌ت وفه‌رمووده‌ی پیرۆز و فه‌توای شه‌رعی و ووته‌ی زانایان له‌سه‌ر گرنگی وپێویستی به‌جێهێنانی خزمایه‌تی (صیله‌ی ڕه‌حم) وبه‌روبومه‌كانی، له‌گه‌ڵ هۆشداریدان له‌بچڕاندنی خزمایه‌تی.

گه‌وره‌ترین شێوه‌ و وێنه‌ی تاقیكردنه‌وه‌ له‌ژیانی دونیادا، وزۆرترینیان كه‌ دووباره‌ ئه‌بێته‌وه‌ وله‌گه‌ڵ مرۆڤه‌كاندا، تاقیكردنه‌وه‌ی دروستكراوه‌كانی خوایه‌ هه‌ندێكیان به‌هه‌ندێكی تریان.

بێگومان په‌یامی موسڵمانان كه‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلامه‌ وسه‌رچاوه‌كه‌ی بریتیه‌ له‌ قورئان وسوننه‌ت هیچ كه‌موكورتیه‌كی تێدا نیه‌، وبێبه‌ش وبێمایه‌ وبێبه‌خشین نیه‌، به‌ڵكو خاوه‌نی پرۆژه‌یه‌كی ته‌واو وهه‌مه‌لایه‌نه‌ وده‌توانێ له‌ هه‌مو سه‌رده‌م وشوێنێكدا مێژوی مرۆڤایه‌تی بنیات بنێته‌وه‌ وبیخاته‌ نێو ژیارێكی راسته‌قینه‌وه‌ كه‌ به‌خته‌وه‌ری بۆ دابین بكات.

په‌رستن و به‌ندایه‌تیكردن بۆ خوای گه‌وره‌ جێ به‌جێ نابێت وده‌رناكه‌وێت، به‌بێ تاقیكردنه‌وه‌ وئیبتلاء نه‌بێت به‌ هه‌موو جۆره‌كانیه‌وه‌، تاقیكردنه‌وه‌ی به‌خێر و شه‌ڕیه‌وه‌، ئه‌وه‌یش بزانین تاقیكردنه‌وه‌ خۆی له‌خۆیدا مه‌به‌ستی سه‌ره‌كی نییه‌، به‌ڵكو‌ له‌ڕێگای تاقیكردنه‌وه‌وه‌ به‌ندایه‌تیكردنی خوای گه‌وره‌ و نه‌كردنی به‌هێزی و لاوازی ده‌رده‌كه‌وێت.

خۆشه‌ویستان لێره‌ وله‌وێ ڕۆژانه‌ له‌ ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندنه‌وه‌ گوێمان لێ ده‌بێت له‌ فڵان گوند وله‌ فڵان شارو شارۆچكه‌ گه‌نجێك، لاوێك، مێرد منداڵێك، خۆی خنكاندووه‌، یان ئافره‌تێك خۆی سووتاندووه‌، یان به‌ فیشه‌كێك كۆتایی به‌ژیانی خۆی هێناوه‌، ئه‌م دیارده‌ مه‌ترسیه‌ی كه‌ ڕووی له‌كۆمه‌ڵگای كوردی كردووه‌ ڕۆژ به‌ڕۆژ ڕووی له‌هه‌ڵكشانه‌ وپێویسته‌ له‌سه‌ر به‌رپرسان و خه‌مخۆرانی ئه‌م گه‌ل وووڵاته‌ بیرێك له‌هۆكاره‌كانی ئه‌م دیارده‌ مه‌ترسیه‌ بكه‌نه‌وه‌ وپاشانیش به‌هه‌موو لایه‌كیانه‌وه‌ چاره‌سه‌ری گونجاوی بۆ دابنێن.

ژ دره‌وێ بڕه‌ڤن ! ژ به‌ر کو دره‌و وان تشتا شاش دکه‌ت یێن هزر ل سه‌ر دهێته‌ کرن ، زێده‌باری ڤان تشتا ژی ل ده‌ڤ مروڤان شاش دکه‌ت ، ژ به‌ر کو دره‌و تشته‌کێ هه‌یی لا دده‌ت ، تشتێ نه‌ هه‌یی په‌یدا دکه‌ت ، حه‌قی باتل باتلی حه‌ق دکه‌ت ، شه‌ری خێر خێرێ دکه‌ته‌ شه‌ڕ ، ژ به‌ر هندێ دره‌و وه‌کو سزایه‌کی هزر و زانینا خودانی شاش دکه‌ت. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (ئاوێته‌ی دڵ) ، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت.

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ دوو ئامۆژگاری ئیبن وقودامه‌ی مه‌قدسی ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت بۆ زانستخوازان.

هه‌رچی ناز و نیعمه‌تێكیان هه‌یه‌ هه‌ر هه‌مووی له‌ خواوه‌یه‌، پاشان كاتێك ناخۆشی و به‌ڵایه‌كتان بۆ پێش دێت ئه‌وه‌ هانا و هاوار و په‌نا هه‌ر بۆ لای ئه‌و ده‌به‌ن.... ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی (ئاوێته‌ی دڵ) ، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت.‌

جۆره‌كانی په‌رستن (العبادة) زۆرن : هه‌موو كاروكرده‌وه‌یه‌كی چاك وباش كه‌ خوای گه‌وره‌ خۆشی بووێت وپێی ڕازی بێت، جا كرداری یان ووتار بێت، دیار وئاشكرا یان نادیار بێت، ئه‌وه‌ جۆرێكه‌ له‌جۆره‌كانی په‌رستن وپه‌رستنێكه‌ له‌كۆی سه‌رجه‌م په‌رستنه‌كان ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی «بنه‌ماكانی باوه‌ڕ له‌ژێر ڕۆشنایی قورئان وسوننه‌تدا»، له‌ ئاماده‌كردنی ده‌سته‌یه‌ك له‌ زانایانی ئیسلام.

سه‌رفرازی بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی دان به‌ كه‌مته‌رخه‌می خۆی ده‌نێت به‌رانبه‌ر به‌ په‌روه‌ردگاری له‌ كاروكرده‌وه‌ و عه‌یبی نه‌فسی. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی "ئاوێته‌ی دڵ"، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.‌

ئه‌ی مرۆڤی ژیر ئاگاداربه‌، ڕۆیشتن به‌ره‌و دنیا وه‌ك ڕۆیشتنه‌ له‌ ناو ئاوێكی ترسناكی پڕ له‌ دڕنده‌، مه‌له‌وانی كردن تیایدا، وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌ مه‌له‌وانی بكه‌ی له‌ ئاوێكی ترسناك و پر له‌ تمساح. ئه‌م بابه‌ته‌ وتارێكه‌ وه‌رگیراوه‌ له‌ كتێبی \”ئاوێته‌ی دڵ\”، دانه‌ره‌كه‌ی ئیبن قه‌یم ئه‌لجۆزیه.‌

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی چه‌نده‌ها وانه‌ ده‌كات‌ له‌ ژیانی پێغه‌مبه‌ری خواوه‌ وه‌رگیراوه‌ و ده‌بێته‌ مایه‌ی فێربوونی گه‌شه‌پێدانى مرۆیى.

ئه‌م بابه‌ته‌ باسی ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ ده‌كات: - سنوور‌ى زانستی قیرائات. - باسه‌كانى زانستی قیرائات. - به‌رووبوو‌مى زانستی قیرائات. - فه‌زڵى زانستی قیرائات. - به‌راوردكردنى زانستی قیرائات له‌ گه‌ڵ زانسته‌كانى تر. - سه‌رچاوه‌‌ى زانستی قیرائات.

خوێنه‌ری به‌ڕێز: به‌م شێوه‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌ باس له‌ زه‌كاتی‌ سه‌رفیتره‌ ده‌كه‌ین: یه‌كه‌م: حوكمی‌ سه‌رفیتره‌و حیكمه‌ته‌كانی‌. دووه‌م: ئه‌و شته‌ی‌ كه‌ ده‌بێت بدرێ له‌ سه‌رفیتره‌دا. سێیه‌م: ئه‌ندازه‌كه‌ی‌. چواره‌م: كاتی‌ ده‌ركردنی‌ زه‌كاتی‌ سه‌رفیتره‌. پێنجه‌م: شوێنی‌ ده‌ركردنی‌ زه‌كاتی‌ سه‌رفیتره‌.

ئازیزان ڕۆژوو به‌گشتی و ڕۆژووی مانگی ڕه‌مه‌زان به‌تایبه‌تی پله‌وپایه‌یه‌كی گه‌وره‌ ومه‌زنی هه‌یه‌ له‌ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا، ئێمه‌ هه‌وڵ ئه‌ده‌ین به‌ئه‌ندازه‌ی پێویست ئه‌وه‌ی له‌فه‌رمووده‌ سه‌حیحه‌كاندا له‌م باره‌یه‌وه‌ هاتووه‌، بیخه‌ینه‌ به‌رده‌م به‌ڕێزتان.

خۆشه‌ویستان پێغه‌مبه‌رى خوا (صلی الله علیه وسلم) له‌ فه‌رمووده‌كانیدا رۆژ‌ووگرتنى له‌ چه‌ند رۆژ‌ێكدا به‌ حه‌رام یا ناپه‌سه‌ند \”مكروه‌\” داناوه‌، كه‌ ئه‌مانه‌ن: - هه‌ردوو چه‌ژنی ڕه‌مه‌زان وقوربان. - سێ رۆژ‌ى پاش جه‌ژ‌نى قوربان: كه‌ پێى ده‌ڵێن \”أیام التشریق\”. - رۆژ‌ى گومان لێكراو \”یوم الشك\”. - رۆژ‌ى هه‌ینى به‌ته‌نیا.

ئیعتكاف سوننه‌تێكی گه‌وره‌ وخواپه‌رستی و عیباده‌تێكی ڕۆحی وجه‌سته‌یه‌، مرۆڤی باوه‌ڕدار وا لێ ده‌كات كه‌ بۆ ماوه‌یه‌ك له‌پیسی و چڵك وچه‌په‌ڵیه‌كانی دونیا و دونیا په‌رستی وهه‌ڵپه‌كردن به‌ دواییدا خۆی دابڕنێت و خۆی یه‌كلای بكاته‌وه‌ بۆ پاككردنه‌وه‌ی ڕۆح وموناجات وذیكر ویادی په‌روه‌ردگاری به‌ڕه‌حم و میهره‌بانی، جا بابزانین ئیعتكاف مانای چییه‌ و چۆن ده‌كرێت و ئادابه‌كانی چۆنن و پێغه‌مبه‌ری خودا (صلی الله علیه وسلم) له‌باره‌یه‌وه‌ه‌ چی فه‌رمووه‌.

چاكسازی له‌ نێوان خه‌ڵكیدا بریتیه‌ له‌وه‌ی كه‌ له‌ نێوان دوو كه‌سدا ناخۆشی و دوژژمنایه‌تی هه‌یه‌ ، كه‌سێك دێت چاكسازی ده‌كات له‌ نێوانیاندا، وه ده‌بێته‌ مایه‌ی نه‌هێشتنی ئه‌و ناخۆشی ودوژمنایه‌تیه‌. ئه‌م باه‌به‌ته‌ ده‌رباره‌ی واتای كۆمه‌ڵه‌ ئایتێكه‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ چاكسازی له‌ نێوان خه‌ڵكیدا.

خۆشه‌ویستان: ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت ژیانمان نوێ بكه‌ینه‌وه‌ له‌م مانگه‌ پیرۆزه‌دا ده‌بێت بزانیین كه‌وا: یه‌كه‌م: مانگی ڕه‌مه‌زان مانگی چاككردنی دڵه‌كانه. دووه‌م: مانگی ڕه‌مه‌زان مانگی چاكردن وپاكردنه‌وه‌ی زوبانه‌‌. سێیه‌م: مانگی ڕه‌مه‌زان فرسه‌ته‌ بۆ وازهێنان له‌ ڕه‌وشتی ڕه‌زیلی وئه‌نانیه‌ت.

ره‌مه‌زان ئه‌و مانگه‌ پیرۆزه‌ى په‌روه‌ردگارى مه‌زن و دلۆڤان وه‌ك دیاری و هه‌لێك به‌خشیویه‌تى به‌ به‌نده‌كانى تا له‌ لاوازى و هه‌ژارى و زه‌لیلى و گوناهو تاوان و خه‌م و په‌ژاره‌و رزگاریان بكات.